Kinderen die lijden onder de scheiding van hun ouders, het probleem is omvangrijk en urgent. Kern van het probleem is dat ouders in hun boosheid of teleurstelling niet altijd meer in staat zijn tot redelijk overleg. Zij raken in conflict met de ex-partner en betrekken de kinderen daarbij, die hiervan (bewust of onbewust) schade ondervinden. Marsha Pinedo, kindertherapeut en oprichter van Villa Pinedo (een organisatie die negatieve gevolgen van en scheiding voor kinderen wil beperken/de levens van kinderen van gescheiden ouders positief wil beïnvloeden): ´Het is goed om je te realiseren dat wanneer ouders uit elkaar gaan, er goede afspraken gemaakt worden en zij zich respectvol naar elkaar gedragen, het vaak na twee jaar weer goed gaat met de kinderen. Hun welbevinden is dan op hetzelfde niveau als dat van kinderen die in een gezin leven dat nog in tact is. Maar als ouders dit niet voor elkaar krijgen, kan dat grote gevolgen voor een kind hebben. Dat willen wij, en ook de andere partijen die betrokken zijn, voorkomen met het programma Scheiden zonder Schade.´

Scheiden zonder Schade

Het uitvoeringsprogramma komt voort uit de Divorce Challenge. Dit was een initiatief vanuit de politiek waarbij mensen werden opgeroepen ideeën in te dienen om de schade voor kinderen van ouders die scheiden te beperken. Op deze oproep kwamen een paar honderd ideeën binnen. Een commissie (waarin onder meer advocatuur, rechtspraak, familieperspectief en ook Villa Pinedo werden vertegenwoordigd) onder leiding van André Rouvoet ging hiermee aan de slag en stelde het verslag ‘Scheiden…. en de kinderen dan?’ op. Dit verslag bestaat uit 45 concrete acties die scheiden zonder schade mogelijk moet maken. Het uitvoeringsprogramma dat door de twee ministers is aangekondigd, gaat met deze acties aan de slag.

Innerlijk conflict

Marsha Pinedo is betrokken bij de commissie van André Rouvoet. Vanuit haar werk, en vanuit eigen ervaring, weet ze hoe belangrijk het is dat er meer aandacht wordt besteed aan het voorkomen van nare gevolgen voor kinderen met gescheiden ouders. ‘Het lastigste voor kinderen met ouders die in scheiding liggen, is dat de twee mensen die je het meest wilt vertrouwen, en de twee mensen waar je zelf uit bestaat, met elkaar in de clinch liggen. Dat brengt een innerlijk conflict met zich mee. Ik ga ervan uit dat ouders altijd het beste voor hebben met hun kind, maar in een scheiding zitten ze soms in een overlevingsmodus of een periode van hele diepe pijn. Dan is het lastig voor hen om zich ook telkens bewust te zijn van wat dit met hun kinderen doet. Dit is de reden dat Villa Pinedo bestaat. Hier vertellen kinderen ook aan ouders wat er in hun hoofd en hart omgaat en maken zo ouders bewust. Hier moeten ouders steeds aan herinnerd worden, als een spier die getraind moet worden. Daar is goede begeleiding bij nodig.’

Wanneer ouders in een (v)echtscheiding belanden, is het volgens trainer Marjan van der Zee belangrijk dat kinderen meegenomen worden in het proces dat daarop volgt. ‘Bespreek je de situatie niet met hen dan maken ze er een eigen verhaal van, voelen ze zich niet serieus genomen en hebben ze soms zelfs het gevoel dat ze zelf de oorzaak zijn van de scheiding. Luister dus ook naar het kind en betrek het bij het proces. Leeftijd maakt hierbij niet uit. Met ieder kind dat kan praten, kun je op hun niveau een gesprek hebben en uitleggen wat er aan de hand is.’ Lees meer >>

Achter de feiten aan

Waar mensen in 1972 nog moesten aantonen dat de partner vreemdging voor ze officieel mochten scheiden, zijn we inmiddels zover dat veertig procent van de huwelijken eindigt in een scheiding. Pinedo: ‘Tot nu toe hebben we als verbaasde pubers gekeken naar de toename van het aantal scheidingen. Het is tijd dat we beseffen dat scheiden steeds gebruikelijker wordt en het aantal scheidingen waarschijnlijk zelfs zal toenemen. In De Verenigde Staten eindigt nu al vijftig procent van de huwelijken in een scheiding en in België zestig. Als we niet inzetten op preventie en goede voorlichting en als we verbaasd blijven in plaats van goede begeleiding bieden, blijven we achter de feiten aanhobbelen en richten we ons niet in op de realiteit.’

Bewustzijn

Het uitvoeringsprogramma kan hier volgens Pinedo aan bijdragen. Ten eerste omdat het bewustwording creëert en ten tweede omdat het kan helpen het systeem anders in te richten. Een voorbeeld daarvan is het idee uit het plan om scheidingsloketten te openen. ‘Dit zou hartstikke mooi zijn. Hier kunnen ouders die willen scheiden of in scheiding liggen terecht met al hun vragen.’ Ook ziet Pinedo het als een pluspunt als er meer aandacht komt voor preventie. ‘Iedereen die in een relatie zit wil wel een keer uit elkaar. Maar de vraag is, hoe ga je daarmee om? Is dit wat je echt wilt, of weet je niet hoe je ermee om moet gaan dat je tegen bepaalde dingen aanloopt? In de begeleiding van partners die dergelijke vragen hebben, kunnen we zeker stappen zetten.’

Steunfiguur

Een ander punt uit het rapport is dat er gezorgd moet worden dat kinderen van ouders die in scheiding liggen een steunfiguur hebben. Ook dit is iets waar Pinedo achter staat. ‘Wij bieden vanuit Villa Pinedo nu al online buddy’s aan. Dit zijn ervaringsdeskundigen tussen de 18 en 26 jaar. Zij hebben zelf gescheiden ouders en steunen kinderen tussen de 10 en 25 van wie de ouders nu in scheiding liggen. Ieder kind met ouders in een scheiding kan zo’n buddy krijgen want de koppeling en begeleiding zijn voor het kind kosteloos, fondsen en gemeenten maken dit mogelijk. Voor deze buddy’s is veel animo want in de anderhalf jaar dat we dit aanbieden, hebben we al bijna 1100 kinderen gekoppeld.’

Belang van het kind voorop

Het uitvoeringsprogramma Scheiden zonder schade, waar vijf miljoen euro voor is vrijgemaakt, heeft een looptijd van twee jaar. Is dit voldoende om echte verandering te brengen? Pinedo: ‘Het zal zeker bijdragen. Ik ben ervan overtuigd dat alles wat je op een positieve manier aandacht geeft ook positief gaat helpen. Wat wel heel belangrijk is, is dat we in de uitvoering altijd het belang van het kind voorop blijven zetten. Het moet met kinderen gerealiseerd worden en niet alleen over hen gaan. Bij het opstellen van de actiepunten zijn ook kinderen betrokken, André Rouvoet heeft twee keer met een groep jongeren gesproken. Het is van belang dat we dit blijven doen. Dan kunnen we echte verandering, en daarmee verbetering, teweeg brengen.’