Het is een grijze ochtend wanneer we over de drempel stappen bij stichting MeanderOmnium. De druilerige sfeer verdwijnt echter direct wanneer sociaal werker Sera Willemsen met een brede glimlach komt binnenlopen. Wanneer ze ons van koffie heeft voorzien, steekt ze van wal: ‘We zijn met het Signaal- en aanspreekpunt Eenzaamheid gestart nadat een soortgelijk meldpunt in Rotterdam werd ingevoerd. Marcel van de Vaart, onze lokale beleidsadviseur sociaal domein, wilde daar iets mee.’
Meer eenzame jongeren
Willemsen vervolgt: ‘Begin 2021 zijn daarom vanuit de gemeente ruim vierduizend vragenlijsten verstuurd naar zelfstandig wonende mensen van 75 jaar en ouder. De respons was ongeveer veertig procent, waarvan weer net iets minder dan de helft aangaf zich regelmatig eenzaam te voelen, variërend van matig tot sterk eenzaam. Deze cijfers komen overeen met het landelijke gemiddelde, maar landelijk is al langer een trend zichtbaar dat steeds meer mensen zich eenzaam voelen, vooral mensen met (fysieke) beperkingen zoals verminderde mobiliteit.
Schaamte
Daarnaast zijn de eenzaamheidcijfers verhoogd door de pandemie, ook onder jongeren. De groep eenzame jongeren tot zo’n dertig jaar valt een beetje buiten de boot. Daarom zijn we specifiek voor die groep gestart met Join Us, een project waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten en samen activiteiten kunnen doen. Er wordt gewerkt met twee leeftijdsgroepen: 12-18 jaar en 18-25 jaar. Vaak is er onder die groep meer schaamte over de gevoelens van eenzaamheid. Wanneer je oud bent, wordt eenzaamheid toch vaak gezien als “normaler”.
‘Eenzaamheid kan je zomaar overkomen’
Vrienden sterven, je ouders leven niet meer, maar de redenen waarom jongeren zich eenzaam voelen, zijn divers. Soms missen ze bepaalde sociale vaardigheden, zijn ze verhuisd waardoor vriendschappen verwaterden, of een relatie ging uit. Zo kan eenzaamheid je zomaar overkomen.’
Jaarcongres Eenzaamheid op 29 maart
Meer dan een miljoen Nederlanders voelt zich eenzaam. Hoewel ouderen extra kwetsbaar zijn, ondervinden ook mensen op jongere leeftijd de negatieve gevolgen van eenzaamheid. Het onderwerp staat dan ook hoog op de politiek-maatschappelijke agenda. Op het Jaarcongres Eenzaamheid op 29 maart worden sociale professionals op de hoogte gebracht van de recente ontwikkelingen en discussies over eenzaamheid. En je leert hoe je nu echt wézenlijke verbetering in levensperspectief biedt aan mensen die te maken hebben met eenzaamheid. De adviezen en ervaringsverhalen komen van topsprekers als Erik Scherder (hoogleraar klinische neuropsychologie), Karolien van den Brekel (Adviseur en Gecertificeerd Trainer, Instituut voor Positieve Gezondheid), Ester Bertholet (specialist ouderengeneeskunde in de eerste lijn) en Noor van Nunen (ervaringsdeskundige, zij vertelt over eenzaamheid onder jongeren). Lees hier het volledige programma en meld je direct aan, want er zijn nog maar enkele plaatsen.
Join Us
Willemsen: ‘De Join Us-groepen vinden een keer in de twee weken plaats. Die frequentie is een bewuste keus, zodat het geen vervanging wordt, maar een kickstart om nieuwe vrienden te maken. We proberen in te spelen op specifieke behoeften.
Bij Join Us wordt vaak een spelletje gedaan, maar er was er bijvoorbeeld ook behoefte aan een goed gesprekgroep, waar wat dieper wordt gefilosofeerd. Als ik een match zie, probeer ik mensen aan elkaar te koppelen, maar uiteindelijk moeten ze er zelf een vervolg aan geven.
Iets bieden wat anderen niet kunnen
Ik geef altijd aan dat ik mensen graag wil helpen, ook wanneer iets mijn competentie te boven gaat. Sommige mensen willen gewoon dood, daar doe je weinig aan. Hoe ik die help? Luisteren. Zeggen dat ik het begrijp. Ik kan zo iemand misschien niet echt helpen, maar ik kan toch iets bieden wat anderen niet kunnen. Mensen kunnen zich trouwens zelf aanmelden bij ons, of je kunt een melding maken voor iemand anders. Dan neem ik altijd contact op, maar ik geef wel de keuze of iemand die door een ander is aangemeld, ook echt met me wil praten. Ik luister naar hun verhaal en denk mee, maar ze moeten niets. Soms duurt het ook even voor ze iets willen, dan laten ze het eerst bezinken en dan komt het alsnog vanuit henzelf. De eigen autonomie blijft altijd leidend.
Grenzen trekken
Af en toe moet ik grenzen trekken. Je bouwt iets op met mensen, en soms klampen ze zich dan een beetje vast, maar ik moet dan weer nieuwe mensen bezoeken. Mensen kunnen zich hier overigens ook aanmelden als “maatje” voor een eenzaam persoon. Ik wil die altijd eerst spreken om te zien wat voor vlees ik in de kuip heb, en dan maak ik een match.’
Op huisbezoek
Tijd om op bezoek te gaan bij Johan, een weduwnaar van 63 die zich heeft aangemeld omdat hij graag wat meer contacten heeft. Johan woont niet ver van de stichting en staat al in zijn schuifpui op ons te wachten als we de straat in komen rijden. Het is een man met een vriendelijk, olijk gezicht die wat moeilijk loopt. Hij heeft een hernia, vertelt hij, en een operatie zou een groot risico op verlamming geven. Gelukkig heeft hij zijn scootmobiel, waarmee hij dagelijks nog twee kleine krantenwijkjes doet om ‘er even uit te zijn.’
Hij vertelt hij dat hij al tien jaar alleen woont. Zijn vrouw is op 54-jarige leeftijd overleden aan baarmoederhalskanker. Johan heeft haar verzorgd. Ook in die periode, als partner van een terminaal zieke patiënt, ervoer hij al gevoelens van eenzaamheid: ‘Ik kreeg praktische hulp, maar dat was het.’
Veel ruimte voor zijn emoties was er in die periode niet. Die kwamen pas echt aan de oppervlakte na haar overlijden: ‘De eerste jaren was het lastig, en toen ging mijn hondje ook nog dood. Ik heb twee kinderen, maar die wonen ver weg, in Dordrecht en Groningen. We bellen en appen, maar ik zie ze weinig, net als mijn twee kleinkinderen van vier en een.’
Johan vertelt Sera dat hij probeert om zoveel mogelijk buiten te komen, maar het valt hem vaak zwaar door zijn medische klachten. Met kennissen en buren maakt hij wel een praatje, maar hij wil mensen niet tot last zijn: ‘Die hebben hun eigen leven.’
Vechter
‘Ik ben een vechter’, voegt Johan eraan toe. In zijn ogen verschijnt een trotse twinkeling. ‘Menigeen had al het bijltje erbij neergegooid, maar ik niet. In de ochtend en in de middag heb ik wel mijn dingetjes te doen, maar in de avond komt de eenzaamheid. Dan zit ik maar tv te kijken, doe ik niet zoveel, dus ik luister naar de radio. Soms heb ik momenten dat ik denk: waarom ik? Ik heb jaren klaargestaan voor anderen en nu heb ik het zwaar en zie ik weinig mensen. Ze vragen wel hoe het gaat, maar het blijft oppervlakkig. Het is niet de bedoeling dat je zegt: het gaat niet goed.’
