Door Ephraïm Patty – Kröber, bestuurder van organisatie Pameijer, promoveerde vorige week. In zijn proefschrift bekijkt hij de succes- en faalfactoren waar zorgorganisaties mee te maken krijgen, als ze mensen met een verstandelijke beperking willen ondersteunen bij hun participatie aan de samenleving. Deze deelname aan de maatschappij, ook wel inclusie genoemd, speelt een belangrijke rol in de kwaliteit van bestaan van mensen.

Onderzoek
Kröber heeft vier jaar gewerkt aan zijn onderzoek. Uit eerder onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau kwam naar voren dat deelname aan het regulier onderwijs, aan het arbeidsproces en aan vrije tijdsvoorzieningen voor veel mensen met een (verstandelijke) beperking geen vanzelfsprekendheid is. ‘Aan de hand van een aantal belangrijke hoofdkenmerken heb ik de succes- en faalfactoren voor die deelname in kaart gebracht.’

Wmo
‘Wat opvalt, is dat de overheid nauwelijks een visie heeft op de inclusie,’ zegt Kröber. ‘Staatssecretaris Bussemaker heeft ook letterlijk gezegd dat ze ‘niets met het woord inclusie heeft’.’ Zijn respondenten geven in zijn onderzoek aan dat ze de Wmo niet als iets positiefs zien. ‘Je moet in de Wmo overal zelf achteraan gaan. Bij de meest kwetsbare groepen kan dat veel problemen opleveren, vrezen ze.’

Sociale netwerk
Een ander belangrijk kenmerk in het onderzoek is de ondersteuning van het sociale netwerk. ‘Uit een pas verschenen onderzoek door de Universiteit van Amsterdam, blijkt dat de zorgcliënten blij zijn met de individualisering in de zorg. Zo zijn ze bijvoorbeeld blij met hun eigen woonruimte; steeds minder mensen met een verstandelijke beperking komen in groepsverband te wonen.’ Hierdoor wordt hun sociale component alleen wel heel eenzijdig, stelt Kröber. ‘Ze hebben dan alleen nog maar te maken met familieleden en professionals.’

Organisatiestructuur
Zorginstellingen doen nu nog te weinig om sociale netwerken bij hun cliënten op te bouwen en te behouden, vindt Kröber. ‘Daarnaast moeten de instanties goed kijken naar hun organisatiestructuur. Het moet veel meer worden ingericht rondom de cliënten. Waar willen ze wonen, welke dagbesteding willen ze. Niet de instelling, maar juist de cliënten moeten in de organisatiestructuur dominant zijn.’

Individualisering
Dan komt hij toch weer terug op de overheid. ‘Er is geen sprake van een samenhangend geheel van wet- en regelgeving die inclusie ondersteunt. De regels die er zijn om mensen te stimuleren deel te nemen aan de maatschappij, zijn vaak erg ingewikkeld.’ Volgens Kröber zijn organisaties die creatief om weten te gaan met regels en niet bij de pakken neer zitten, het meest succesvol. ‘Als je ziet welke ontwikkeling de overheid in heeft gezet met het individualiseren van de zorg, vind ik dat ze ook goed na moeten denken hoe je dat dan faciliteert. Daar wordt nu veel te makkelijk over gedacht.’