Inzet van het informele netwerk in de hulpverlening; iedereen vindt het belangrijk en toch blijkt uit signalen van jeugdigen en ouders dat professionals nog niet altijd de inzet van informele steunfiguren meenemen in hun werkwijze. Wat te doen? Allereerst is er bewustwording nodig van de professional dat het ook zijn/haar taak is om het informeel netwerk te versterken, schrijven de opstellers van de Handreiking Informele Steun.

Het gaat om de inzet van familie, vrienden, wijkbewoners, verenigingen en andere mensen in een sociaal netwerk rondom het kind of het gezin. ‘De professional mag zichzelf niet primair beschouwen als deskundigen-die-weten-wat-er-nodig-is, maar als iemand die bijdraagt aan het versterken van het versterken van het kind en het gezin, aldus de opstellers. Om het samenwerken met belangrijke personen uit het sociale netwerk en informele steun te stimuleren, zet de handreiking uiteen wat informele steun precies is, waarom het zo belangrijk is en wat je als professional nodig hebt om er concreet mee aan de slag te gaan.

Professionele moed

De handreiking voor professionals is opgesteld door de Samenwerkende Beroepsverenigingen in het Jeugddomein (SBJ). Daar zitten bijvoorbeeld in: BPSW beroepsvereniging voor sociaal werkers, de V&VN (de beroepsvereniging voor verplegenden en verzorgenden), Nederlandse Vereniging voor Kinderartsen, Nederlands Instituut van Psychologen en meer verenigingen die te maken hebben met jeugdhulp. Zij benadrukken dat ‘het behoorlijk wat professionele moed om het netwerk aan zet te laten en om te geloven in en te vertrouwen op oplossingen waar de mensen zelf mee komen. Zeker als die niet ideaal lijken en afwijken van formele hulpverleningsdoelen die meer controle lijken te bieden.’

Regie houden of loslaten

De professionele moed schuilt er vooral in dat je de risico’s niet kunt dichttimmeren en dus onzekerheid moet verdragen, aldus de opstellers van de handreiking. ‘Het vergt ook moed om het netwerk uit te nodigen voor gesprekken. Het kan soms een idee zijn dat iemand anders aansluit bij die gesprekken als ze spanning opleveren. Want: wat moet je doen als hij of zij het niet eens is met de aanpak? Deze spanning moet je kunnen verdragen. Het balanceren tussen regie houden en loslaten vraagt om goede (gespreks-) vaardigheden bij de professional.’

Beroepscode en richtlijnen

In verschillende beroepscodes wordt wel, en soms ook niet, expliciet aandacht besteed aan het inzetten van informele steun. In de beroepscode voor professionals in sociaal werk bijvoorbeeld onderstreept artikel 19 dat de professional – als dat in het belang van de persoon is- samenwerkt met informele steunfiguren uit het sociale netwerk van de persoon en/of met vrijwilligers.

Dat die samenwerking met het informele netwerk ook daadwerkelijk gebeurt is een professionele norm, staat in de handreiking te lezen. Hoe de professional de informele steun vervolgens inzet is een kwestie van professionele autonomie. Er is geen one size fits all. Zeker situaties met een hoge mate van complexiteit vragen om maatwerk. De professional zal dus steeds samen met de persoon en diens netwerk moeten onderzoeken wat het beste manier is om informele steun in te zetten. Van belang is om steeds het kind of de jeugdige als vertrekpunt te nemen.

Meer informatie over de inzet van informele netwerken in de jeugdhulp vind je in de Handreiking Informele Steun>>