Een van de doelen van de decentralisatie was integraal werken. Eén gezin, één plan, één regisseur. ‘Veel organisaties zijn hier voortvarend mee aan de slag gegaan, zonder heel expliciet met elkaar te bepalen wat integraal werken betekent. Hierdoor zien we dat het vaak geïnterpreteerd wordt vanuit het organisatieperspectief: hoe organiseren we ons werk’, vertelt Sanneke Verweij, participatiedeskundige bij Movisie.

Organisatieperspectief

‘Door te focussen op integraal werken vanuit het organisatieperspectief, worden andere vormen van integraal werken onderbelicht. Zoals de inwoner het ervaart – het klantperspectief – en de benodigde deskundigheid van de professionals – het methodisch perspectief. Met als gevolg dat organisaties werken aan integraal werken, maar dat de aanleiding om dingen anders te doen – namelijk meer integraliteit voor de inwoner – soms naar de achtergrond dreigt te raken.’

Klantperspectief

‘Als je als organisatie integraal wilt werken, raden wij dus aan om je weer te herinneren: we deden dit voor de inwoner. Stel dus de vraag: wat kunnen we doen om samenhangende zorg en ondersteuning voor de inwoner te organiseren? Ook om te voorkomen dat die inwoner vijftien professionals om zich heen heeft staan met allemaal hun eigen werkwijze en eigen opvatting over wat integraal werken is.’

Beelden

Om die inwoner weer centraal te krijgen, gaf Verweij, samen met collega’s van Movisie en de Hanzehogeschool Groningen en hogeschool Windesheim, drie werksessies tijdens de kennisateliers van ZonMw ‘Wat werkt in jouw praktijk’. In die werksessies vertelden Verweij en haar collega’s over het recente onderzoek naar integraal werken. Verweij: ‘We onderscheiden dus drie perspectieven op integraal werken: organisatorisch, methodisch en klantgericht. De Hanzehogeschool Groningen en de hogeschool Windesheim hebben ook onderzoek gedaan naar beelden over integraal werken en zij ontdekten een aantal verschillende beelden bij cliënten en professionals. Als je mensen integraal werken laat tekenen, krijg je bijvoorbeeld tekeningen van netwerken, een proces met verschillende stappen, of juist cirkels in cirkels (schillen). Om maar aan te geven: het is geen evident begrip, en je moet dus expliciet bespreken wat je ermee bedoelt.’

Persona

Naast de theorie behandelden Verweij en haar collega’s in de werksessies ook de praktijk. Aan de hand van casussen, persona’s, speelden de professionals een casus na. De persona’s zijn ontwikkeld op basis van de Persona-methodiek van Movisie, een fictief persoon ontwikkeld door de doelgroep zelf. Zo was er bijvoorbeeld Tess van zeventien jaar oud, die in een fasehuis van de jeugdzorg woont. Binnenkort wordt ze achttien en moet ze uit haar huis. Hoe gaat ze dat aanpakken en wie kunnen haar daarbij helpen? Haar moeder? De wijkteammedewerker? De sportschoolinstructeur met wie ze een goede band heeft? Haar voogd?

Overweldigend

In de werksessies kreeg iedereen die van belang was voor de persona, Tess, een rol en plaats op het participatiewiel van zes bij zes meter: wie hoort waar? Ook Tess zelf werd vertolkt door een deelnemer. Verweij: ‘Als we met z’n allen in een ruimte zijn en rondom die cliënt staan, realiseren we ons pas hoe het voor een inwoner is en voelt. Een van de professionals die de cliënt speelde zei ook: dit is best overweldigend, zoveel professionals die zich met me willen of kunnen bemoeien.’