Door Kees Neefjes – Er is traditionele oranjekoek bij de koffie op de avond dat ’t Ferhaal een tweede ronde ingaat. Rond de grote tafel in een zaal in Heemstra State zitten jongeren die willen interviewen en ouderen die geïnterviewd willen worden. Plus drie studenten van het Friesland College in Leeuwarden zullen in ruil voor studiepunten het filmen en monteren voor hun rekening nemen.
‘Dankzij de interviews gaat de geschiedenis van Trynwâlden niet verloren,’ zegt Geert Adema van Stichting Cultureel Erfgoed Trynwâlden. ‘Drie van de 26 geïnterviewde ouderen zijn inmiddels overleden, maar hun verhalen blijven bewaard.’ Els Wouda, projectleider van ‘f Ferhaal, vertelt over de werkwijze. ‘Het gaat niet om feiten en het is niet erg als jaartallen iet helemaal kloppen. Het gaat om het verhaal van de mensen zelf, om hun beleving. Elk leven is de moeite waard om vast te leggen.’

Meer begrip
Dit jaar moeten de films er professioneler uit gaan zien en daarom zijn de drie studenten er bij gehaald. ‘We kunnen ook foto’s en plaatsen filmen die in de verhalen van de ouderen voorkomen,’ stelt Rinnert Deelstra, een van de studenten, voor. ‘Dan komen ze beter op verhaal en kunnen we de opnames levendiger maken. Eén camera op één persoon, een heel interview lang, is voor jongeren een beetje saai.’ Zijn voorstel wordt meteen aangenomen.
Adema komt met het idee om niet alleen individuele ouderen te interviewen, maar ook enkele groepen. Trynwâlders Trynwâldsters die bij de brandweer werkten en werken bijvoorbeeld, of mensen die in de plaatselijke toneelvereniging of in andere verenigingen actief waren. Het aanwezige echtpaar Broos wil zich laten interviewen over de boerderij die ze tot tien jaar geleden runde. Hun kinderen en kleinkinderen wonen door het hele land. Daarom komen ze niet vaak meer met jongeren in aanraking en lijkt hen leuk om aan ’t Ferhaal mee te doen. Ze willen graag dat het interview in het Fries wordt gehouden en dat de jongeren hen om beurten vragen stellen.
Meneer Germeraad wil eveneens voor de camera om over zijn arbeidzame leven als postbode te vertellen. Wouda slaat graag spijkers met koppen en er worden data geprikt en taakverdelingen afgesproken, ook voor het groepsinterview met de brandweermannen. Dat moet op een avond plaatsvinden. Adema zal de studenten met de auto uit Leeuwarden ophalen en vooraf kunnen ze een warme maaltijd gebruiken in Heemstra State.
’t Ferhaal moet het begrip tussen ouderen en jongeren vergroten en vooroordelen over en weer verminderen. Lukt dat? ‘Zeker,’ antwoordt Jan de Vries na afloop van de bijeenkomst. Vorig jaar was hij één van de jongeren die in de eerste ronde ook al meedeed. ‘Als jongere heb je het idee dat ouderen altijd zeggen dat het vroeger beter was, maar in de interviews hoor je dat ze altijd heel hard moesten werken. Niet alleen de jongeren die interviewen horen de verhalen. De dvd’s zijn ook vertoond op scholen en bij verenigingen.’

Een praatje
Jan brengt warme maaltijden rond bij ouderen en merkte dat zij behoefte hadden aan een praatje. Daar had hij tijdens zijn werk nauwelijks tijd voor en daarom doet hij mee aan ’t Ferhaal. ‘De eerste keer was heel spannend. Ik was benieuwd of het drie kwartier lang spannend zou blijven. Maar mensen hadden zoveel te vertellen, dat dat geen enkel probleem was.’ In de interviews vertellen ouderen over de oorlog, het werk dat ze deden, hun vrijetijdsbesteding. Wat vindt Jan het mooiste verhaal dat hij gehoord heeft? ‘Een man vertelde dat hij op een dorpsfeest was waar een meisje onwel werd. Hij ving haar op. Ze raakten aan de praat en werden verliefd. Een paar dagen later was opeens ze verdwenen en kon hij haar nergens meer vinden. Achteraf bleek dat zij een Duitse spionne was.’

Vanavond waren er zeven jongeren, waarvan drie van het Friesland College, een stagiair en Jan die al met ouderen werkt. Moeten er niet veel meer Trynwâlder jongeren bij die nu weinig of geen contact met ouderen hebben? ‘Dat is zeker de bedoeling,’ zegt Wouda. ‘Nu we weer begonnen zijn, is het ook gemakkelijker om er jongeren bij te krijgen. Voor een deel komen ze via het buurthuis, de hangplek en het ROC.’

Onze kracht
Trynwâlden is een groep van zeven dorpen en twee gehuchten in het noordwesten van de gemeente Tytsjeksteradiel. ’t Skewiel Trynwâlden – gevestigd in het dorp Oentsjerk – is daar een organisatie die diensten op het terrein van wonen, zorg en welzijn integraal aanbiedt aan jong en oud. Ze is gehuisvest op het terrein van het voormalige verzorgingstehuis Heemstra State. Er is onder meer een restaurant, een bibliotheek, een biljartzaal, een consultatiebureau, een kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang, een peuterspeelzaal en één loket voor wonen, zorg en welzijn. Bovendien is er een hangplek waar jongeren uit verschillende dorpen elkaar ontmoeten. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor het beheer en het voortbestaan ervan. Bij de opening van de hangplek hebben de jongeren een zelfgemaakte film vertoond aan buurtbewoners, waarin zij zichzelf en de hangplek presenteerden.

Intensief contact
Er is intensief contact tussen de jongeren en de buurtbewoners om eventuele problemen te voorkomen of op te lossen.Voor jongeren is er op het terrein een hangplek. Een plek waar jongeren uit verschillende dorpen elkaar ontmoeten. Beheer geschied door jongeren zelf, men is zelf verantwoordelijk voor onderhoud en voortbestaan. Bij de start is er een avond georganiseerd waarbij jongeren zichzelf presenteerden dmv een zelfgemaakte film aan de buurtbewoners. Het werd een avond van wederzijdse kennismaking en begrip. Er is intensief contact met de jongeren. daar waar nodig vindt er overleg met jongeren en buurtbewoners plaats

’t Ferhaal is niet de enige activiteit die ’t Skewiel Trynwâlden in het kader van intergenarationeel intergenerationeel werken organiseert. ‘We hebben al een flink aantal jaren ervaring met intergenerationeel werken in samenwerking met basisscholen,’ vertelt Wouda. Ouderen vertellen in klassen over hun werk van vroeger. Dit jaar is er een poëzieweek, waarin jong en oud gedichten en poëzie-albums uitwisselen. Rond de feestdagen zijn er creatieve activiteiten. Kinderen van de kinderopvang gaan regelmatig op bezoek bij een groep ouderen in het dagcentrum. Studenten kunnen er stage lopen.

De methodiek van het intergenerationeel werken is door het NIZW ontwikkeld en met ondersteuning vanuit dit instituut op verschillende plekken in het land geïmplementeerd. In Trynwâlden is de aanpak succesvol, omdat er in Trynwâlden sprake was van integraal werken met jong en oud en omdat het intergenerationele werken onlosmakelijk is verbonden met de missie van ’t Skewiel Trynwâlden.