Door Martin Zuithof – Staatssecretaris Bussemaker schetst in de ‘Derde voortgangsprapportage Wmo’ een reeks gunstige ontwikkelingen rondom de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Gemeenten ontwikkelen veel nieuw beleid, de participatie via de Wmo-raden is toegenomen en er zijn tal van interessante initiatieven als de armoedeteams in Roosendaal en Tilburg en het voorzieningenwarenhuis in Almere.

Verzakelijking
Wel kan de relatie tussen burgers, gemeente en welzijnsinstellingen veel beter, aldus de staatssecretaris. Zo plaatst Bussemaker kanttekeningen bij de verzakelijkte relaties tussen gemeenten en welzijnswerk. ‘Met als gevaar dat niet het daadwerkelijk oplossen van maatschappelijke problemen leidend zijn, maar de output. Dan verdwijnt de burger uit zicht.’ Ze wil investeren in de professionalisering van het welzijnswerk en wil dat nieuwe methodieken en ‘evidenced based’ interventies een betere plek krijgen in het werk.

Volgende fase
Het ministerie is zich er terdege van bewust dat de volgende fase van de Wmo nu ingaat, reageert

Jan de Wild, directielid van MOVISIE , nu op de Tussenrapportage. ‘De Wmo is een wet die gericht is op versterking van sociale samenhang. Maar dat komt niet vanzelf, dat moet nu echt landen in de gemeenten. Het ministerie wil daar ook een rol in spelen.’
‘Daardoor komen nu discussies bovendrijven zoals de rol van welzijnsinstelling en de relatie van het ministerie met de gemeente. Gaat het om de welzijnsfunctie of gaat het om het welzijnswerk? Is dat wat die sector doet of is dat juist de combinatie van prestatievelden? En hoe pakt de gemeente dat op?’

Systeemverantwoordelijk
‘Een discussie is dan hoe ver de verantwoordelijkheid van het rijk nog gaat, want het welzijnswerk is immers gedecentraliseerd. De Vereniging Nederlandse Gemeenten benadrukt daarbij de autonomie van gemeenten en geeft de voorkeur aan een inhoudelijk bescheiden rol voor het rijk. Ik zie liever dat VWS zijn systeemverantwoordelijkheid op een inspirerende manier invult samen met gemeenten en betrokken organisaties. Gemeenten kunnen best wat ondersteuning gebruiken.’

Brede Wmo-visie
Vanuit MOVISIE is er soms ook discussie met VWS, schetst De Wild. ‘In het debat over het welzijnswerk bestaat de neiging om op basis van verouderde beelden te werken. Welzijn wordt dan een soort restcategorie waar weinigen nog maar iets in zien. De kunst is juist welzijn breed te definiëren, daar valt dus ook kinderopvang, de wijkaanpak, het jeugdwerk, hulp aan kwetsbare groepen en zelfs het onderwijs onder. Dat klinkt op rijksniveau altijd gek, maar lokaal is dat veel minder ongebruikelijk. Voortdurend dreigt een smalle definitie van welzijn te domineren. Het gaat erom om vast te houden aan een brede Wmo-visie, waarbij het gaat om het geheel van prestatievelden.’

Geen mini-AWBZ
‘Het ministerie ziet ook best dat er nog een aantal slagen te maken zijn door gemeenten. Sommige gemeenten interpreteren de Wmo als een soort mini-AWBZ, die ze niet op de prestatievelden baseren, maar vooral als een voorzieningenpakket inrichten. Bovendien komen er ook nog een aantal financiële dilemma’s op de gemeenten af. Het kabinet bezuinigt op de AWBZ en een groeiend aantal taken als huiswerkbegeleiding of steun aan jongeren met een lichte verstandelijke handicap komen op het bordje van de lokale overheid terecht.’

Kansen pakken
Via kwaliteitsprogramma’s als ‘Beter in meedoen’ investeert het ministerie ook in de uitvoering, innovatie en methodiekontwikkeling. Daarmee speelt VWS volgens De Wild ook binnen het gedecentraliseerde beleid nog altijd een belangrijke rol. ‘Vanuit zijn systeemverantwoordelijk wil VWS vasthouden aan de oorspronkelijke doelen van de Wmo. Als het ministerie dat niet doet verwateren de doelen van de wet. De gemeenten kunnen nu zelf alle invloed op het beleid uit oefenen. Die kans moeten ze pakken.’