Door Carolien Stam – Ketenafspraken en concurrentie zijn niet per definitie tegenstrijdig, zegt Marcel Canoy. Hij is een dag in de week hoogleraar zorgeconomie aan de Universiteit van Tilburg. ‘Ook binnen de mededingingswet kun je afspraken maken onder bepaalde voorwaarden. De NMa neemt dat mee in haar oordeel. Ik schat in dat de thuiszorginstellingen afspraken hebben gemaakt die niet aan de voorwaarden voldoen. Dan overtreden ze de mededingingswet.’

Boete
Vorige week legde de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) aan vijf thuiszorgorganisatie boetes op wegens kartelvorming, voor bij elkaar zo’n 8 miljoen euro. Brancheorganisatie voor verpleging en verzorging Actiz verwierp de aanklacht van de NMA en maakte onder meer duidelijk dat afspraken tussen organisaties worden gemaakt in het kader van de ketenzorg voor de cliënt.

Zorgteams
‘Wij wilden enkele jaren geleden wijkgerichte zorg opzetten, samen met zorgorganisatie

Zorgbalans,’ illustreert Lucien van Ruth, Raad van Bestuur van Viva Zorggroep de noodzaak om werkafspraken te maken. ‘Het doel is dat cliënten vaste zorgteams krijgen, niet om de markt af te bakenen. Als je gezamenlijke teams vormt, moet je die onder een paraplu brengen. Het wordt erg bureaucratisch als je twee kapiteins op het schip houdt.’

Uitzonderingen
Volgens Marcel Canoy, hoogleraar zorgeconomie, kent de kartelwetgeving voldoende uitzonderingen die ketenafspraken mogelijk maken. ‘Het kan natuurlijk zijn dat de NMa het onderzoek niet goed heeft gedaan. Dan krijgen de thuiszorginstellingen in hoger beroep gelijk. Maar de wet is vrij eenduidig op dit terrein, de ketenzorgafspraken lijken mij een vergezocht verhaal. De mededingingswet kent voldoende uitzonderingen om dat mogelijk te maken. Kartelvorming betekent prijsafspraken maken of de markt verdelen. Dat is waar de NMa naar kijkt.’

Grootschalig
Van Ruth begrijpt niet dat de NMa aan Viva Zorggroep 4 miljoen euro boete heeft opgelegd. ‘Als de NMa onderzoek had gedaan naar het effect van die omzetting, had ze gezien dat onze omzet is gedaald, niet gestegen. Bovendien concurreren we wel degelijk. Voor de huishoudelijke verzorging hebben we gewoon meegedongen in de aanbestedingsrondes. Het vreemde is dat als we een fusie waren aangegaan, dan had de NMa al die afspraken geen probleem gevonden. Dit oordeel is een premie op grootschaligheid voor zorginstellingen.’

Zorgpaketten
Ketenzorg komt tot stand door vaste afspraken met bepaalde partners. Van Ruth: ‘Het zorgkantoor én de staatssecretaris willen juist dat wij vaste zorgarrangementen voor cliënten aanbieden. Voor een vaste prijs én de garantie dat alle partijen meedoen. In een dementieketen zit bijvoorbeeld het ziekenhuis, de ggz, de huisarts, de thuiszorg, de mantelzorger. Die stellen een pakket samen, zorgaanbieders verbinden zich eraan. De cliënt zelf zal echt niet zelf zijn eigen zorgpakket samenstellen.’

AWBZ-geld
De boete zal uit AWBZ-geld betaald moet worden, aldus de voorzitter Raad van Bestuur van Viva Zorggroep. ‘Een wonderlijke aanwending van publiek geld,’ volgens Van Ruth. ‘Maar we tekenen bezwaar aan en gaan desnoods in hoger beroep. Dat kan nog jaren duren.’