Criminele en overlast gevende jeugdbendes kosten de samenleving miljoenen per jaar. Dat blijkt uit een onderzoek van het ministerie van Veiligheid en Justitie: “Kostbare vriendschappen”. Repressie is lang niet altijd effectief, weet Joost van Hienen. Hij is teamleider streetcornerwork in onder andere Amsterdam, Haarlem, Velsen en Woerden. ‘Onze kracht is dat we contact maken met deze jongeren, luisteren en hen ook confronteren met hun acties.’

Jeugdbende

Zoals in Woerden, waar vorig jaar op Oudjaar auto’s in brand werden gestoken. ‘De gemeente heeft ons gevraagd de problemen met de jeugdbende daar aan te pakken’, zegt Van Hienen. ‘We hebben samenwerking met een lokaal rolmodel gezocht, die invloed had in deze probleemgroep. Hij wist die jongeren aan zich binden, ze luisterden naar hem en daardoor kon hij ze motiveren tot ander gedrag. Het heeft effect heeft gehad, want afgelopen Oud en Nieuw is geen auto in de fik gegaan.’

Kosten

Uit het onderzoek van het ministerie blijkt dat de kosten voor jeugdbendes bestaan uit schade door criminaliteit en uit bijvoorbeeld de inzet van leerplichtambtenaren omdat jongeren spijbelen. Ook zijn uitkeringen, lagere arbeidsproductiviteit, schuldhulpverlening en misgelopen belastingen meegeteld. Nederland telde in 2014 volgens de cijfers van het ministerie 427 hinderlijke, 163 overlast gevende en 33 criminele jeugdgroepen. In een van de gemeenten die is onderzocht bedragen de kosten voor vijf jeugdbendes op dit moment 8,2 miljoen per jaar.

Perspectief

Uit het onderzoek blijkt dat de jongeren vaak komen uit ontwrichte gezinnen en weinig sociaaleconomisch perspectief hebben. Van Hienen herkent dat zeker wel. ‘Wij zoeken de jongeren in hun eigen omgeving op, op straat. Je moet investeren in een relatie voor je iets kunt doen. Onze insteek is: wij zijn er, we spreken hen aan en zij weten ons te vinden. We zoeken de kracht van de jongeren, proberen het zelfvertrouwen op te bouwen en we gaan in gesprek over een plan om terug naar school te gaan of naar werk. Wat wij daarbij nodig hebben is de ruimte en de tijd om dat contact te maken.’

Overlast

Volgens Joost van Hienen is het belangrijk om jongeren te betrekken en te laten meedenken over hun eigen situatie. Alleen in uiterste noodzaak moet je repressief optreden. ‘Als je bijvoorbeeld camera’s op een risicoplek neerzet, verhuist de overlast naar een andere plek. Als jongens in het criminele circuit zitten, dan wordt het lastig ze te bereiken. Een aanbod van ons voor een reguliere baan, is voor deze jongens niet snel interessant. Wij houden wel altijd de deur open als iemand een omslag wil maken en uit het criminele leven wil stappen. Dat gebeurt ook.’

Investeren

‘Eigenlijk moet er al contact gemaakt worden met deze jongeren voordat het uit de hand loopt’, zegt Van Hienen. ‘Dus moet je tijdig signaleren als er iets mis gaat. Als hij bijvoorbeeld veel spijbelt en vaker met politie in aanraking komt of niet op het werk verschijnt. Investeren in vredestijd, dus. Het is nodig dat we goed samenwerken met politie, jongerenwerk en scholen. En activiteiten aanbieden, zodat jongeren niet dreigen uit te vallen. En hen laten weten: “Als je iets wil, dan kunnen wij je helpen”.’