Michelle van der Leij (21) is zo’n jonge mantelzorger. Zeven jaar geleden viel haar twee jaar oudere broer tijdens zijn bijbaantje door een dak. Hij raakte in coma. Michelle ging samen met haar grootouders en jongere broertje elke dag naar het ziekenhuis. Haar ouders verbleven in het Ronald McDonald huis, waar Michelle en haar broertje in het weekend ook sliepen. Toen haar broer bijkwam had hij ernstige hersenschade. Inmiddels loopt hij weer, zij het met stokken, en gaat hij naar het hbo. Cognitief en met plannen is hij nog niet de oude, en het is de vraag of hij dat ooit weer zal worden. Michelle let nog steeds goed op hem. Ze helpt hem met het structureren van zijn dag, vraagt hem hoe het op school gaat, neemt het voortouw als er gekookt moet worden, zorgt ervoor dat hij niet de hele dag aan het gamen is, en als haar ouders een weekendje weg zijn neemt ze het hele huishouden over, samen met haar broertje van 17.

Studerende mantelzorger

Ondertussen studeert Michelle sociaal pedagogische dienstverlening aan de Hogeschool van Amsterdam – vijftig kilometer van haar (ouderlijk) huis vandaan. Als jonge mantelzorger is ze geen doorsnee student. Ze maakt zich bijvoorbeeld vaak zorgen over haar broer. ‘Als hij met het ov reist, rijd ik in gedachten met hem mee. Ik let er voortdurend op hoe het met hem gaat. Als ik gebeld word, neem ik de telefoon op, ook als ik in de les zit.’

Aandacht voor school

‘Je zorgen maken over je broer, zus of ouder, is een wezenlijk onderdeel van (jonge) mantelzorger zijn. Dat kost hen veel energie, tijd en aandacht die ze niet aan hun studie kunnen besteden, hoe graag ze ook willen’, zegt Rianne Hanning, projectleider bij MantelzorgNL. Met als gevolg dat ze deadlines niet halen of te weinig op school verschijnen. ‘Vaak weten ze niet eens dat ze mantelzorger zijn,’ zegt Hanning. ‘Ze zijn opgegroeid in een omgeving waarin het normaal is dat je voor iemand anders zorgt. Daardoor trekken ze vaak te laat aan de bel: op het moment dat ze hun studiefinanciering dreigen kwijt te raken of als ze hun diploma niet gaan halen.’

Slechte prestaties

Deze zorgelijke signalen blijken structureel voor te komen bij jonge mantelzorgers. Uit onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam blijkt dat jonge mantelzorgers (definitie: jongeren onder de 24 die opgroeien met een naaste met een ziekte, beperking en/of verslaving) gemiddeld lagere cijfers en minder studiepunten halen en meer gezondheidsklachten hebben.

Topsporters

‘Daar moet je als opleiding veel eerder bij zijn’, vindt Hanning. Met ondersteuning, kennis en begrip. ‘Topsporters worden met open armen ontvangen en voor hen is er van alles mogelijk. Dat zou voor mantelzorgers ook moeten. Bijvoorbeeld in de vorm van flexibiliteit in aanwezigheidsplicht of deadlines. En één aanspreekpunt, die aan de mensen van de opleiding die het moeten weten, uitlegt wat de situatie is. Nu moeten jonge mantelzorgers elke keer opnieuw hun privésituatie uitleggen en hopen op begrip van een docent en/of examencommissie.’

Openheid

Hoe dan ook, begint het bij openheid van de mantelzorger. Dat is ook Michelle’s tip. ‘Mijn middelbare school was echt super goed. Toen mijn broer in het AMC lag en we daar elke dag naartoe gingen, hoefde ik de lessen niet in te halen. En ook op het hbo was aanwezigheidsplicht nooit een probleem. Dat komt omdat ik er altijd heel open over ben geweest.’ Hanning vult aan dat dat niet voor iedereen vanzelfsprekend is: ‘Als je topsporter bent, zal je het misschien niet zo erg vinden om dat telkens opnieuw te vertellen. Voor jonge mantelzorgers kan dat anders liggen.’