‘Er zijn nauwelijks jongerenraden. En jongeren worden ook niet vertegenwoordigd door de bestaande cliëntenraden’, zegt Márian Vink, senior beleidsmedewerker Onderzoek en Innovatie bij Cliëntenbelang Amsterdam. ‘Instellingen organiseren de vertegenwoordiging van jongeren niet goed. En cliëntenraden zeggen dat ze er “geen tijd” voor hebben en “te veel bezig zijn met reorganisaties” ‘, weet Vink. ‘Ook zijn er raden die stellen dat jongeren “moeilijk te bereiken” zijn. Dat zou vooral gelden voor jongeren in de ambulante ggz. Maar als je er energie in steekt, willen jongeren best participeren, zowel individueel als collectief.’

Volwassenen
Cliëntenbelang Amsterdam vond het belangrijk om te weten of er in de gzz jongerenraden bestaan. Ook wilde de organisatie weten of er jongeren in cliëntenraden zitten. En, als dat niet zo is, of volwassenen uit die raden dan de belangen van jongeren vertegenwoordigen.

Vergaderen
Uit het onderzoek blijkt dat jongeren minder waarde hechten aan collectieve dan aan individuele participatie. ‘Bij collectieve participatie, via een cliëntenraad, hebben ze vaak het idee dat het vooral vaak en lang vergaderen is’, vertelt Vink. ‘Dat hoeft natuurlijk niet. Een cliëntenraad kan ook af en toe met jongeren over één thema spreken. Maar de onbekendheid met het werk weerhoudt jongeren ervan. Het zou goed zijn als cliëntenraden peers inzetten om dat te veranderen.’

Minder graag MSN
‘Een heel opvallend resultaat’, zegt Vink, ‘is dat jongeren het liefst via een vragenlijst aangeven wat ze willen omdat dit anoniem is. Ze maken liever geen gebruik van MSN of online diensten. Dan geven ze de voorkeur aan een jongerenraad, waarvan ze echt feedback kunnen krijgen.’
Een aantal instellingen vraagt jongeren de ggz-jeugdthermometer in te vullen: een instrument om de waardering van de zorg te onderzoeken. Vink: ‘Dat is, als je naar de Participatieladder kijkt, de op één na onderste trede, namelijk “raadplegen”. Van daadwerkelijke advisering door jongeren komt het dus niet.’

Representatief
Ggz-instellingen moeten voldoen aan de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ). Daarin staat dat een cliëntenraad representatief moet zijn voor de cliënten van een instelling. ‘Raden moeten zich realiseren dat ze ook jongeren moeten vertegenwoordigen’, zegt Vink. Enerzijds moeten ze dat zelf oppakken. Anderzijds moeten zij van het management ook voldoende tijd en middelen krijgen om hun werk te doen.’

De Bascule
Gelukkig zijn er in Amsterdam – en daarbuiten – ook goede voorbeelden te noemen. Zo kent de divisie Gezondheidszorg van ggz-instelling De Bascule zowel een jongeren- als een kinderraad. ‘Cliëntenparticipatie is er ingebed in de organisatie’, weet Vink. ‘Er zijn negen behandelgroepen voor jongeren. Van elke groep zit minstens een iemand in de jongerenraad. De Bascule beloont actieve deelname met een cadeaubon. Dat werkt.’

Ervaringsdeskundigen
De studie van Cliëntenbelang Amsterdam bestaat uit twee delen: een inventarisatie van hoe cliëntenparticipatie in de ggz is opgezet en een onderzoek onder 177 jongeren (12-24 jaar) met ggz-ervaring . Vink: ‘Drie jonge ervaringsdeskundigen hebben meegewerkt aan het opzetten en uitvoeren van het onderzoek. Dat geeft al aan dat jongeren best willen participeren, als ze er maar iets aan hebben of het leuk vinden.’

Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.  

Bron: Foto: ANP/Lex van Lieshout