Wie heb jij bedankt?

‘Twee mensen: mijn casemanager van  Bureau Jeugdzorg en mijn therapeut. De casemanager omdat ze me na jaren opeens opbelde en haar excuses aanbood. Ze had via de media gezien dat ik op mannen val, en wist dat destijds helemaal niet. Toen ze mijn casemanager was, had ik het thuis moeilijk en werd ik op school gepest. Ik worstelde ook heel erg met mijn homoseksualiteit, maar dat wist zij niet omdat zij die ene vraag niet stelde: op wie word jij verliefd? Daar bood ze haar excuses voor aan: “Als ik die vraag gesteld had, had je leven er wellicht anders uitgezien”, zei ze. Ze vertelde dat ze toen net van de opleiding kwam en alles volgens het boekje deed, en dat die vraag nog niet in dat boekje voorkwam.’

‘Dat ze überhaupt “sorry” zei vond ik bijzonder, omdat dit helaas te weinig gebeurt in de hulpverlening. Zelf durfde ik nooit over mijn homoseksualiteit te beginnen, ik had het echt nodig dat een ander hierover begon. De andere persoon die ik heb bedankt, is mijn therapeut. Zij kleurde buiten de lijntjes, wat voor mij heel erg helend werkte. Ze gaf me bijvoorbeeld een knuffel als ze zag dat ik dat nodig had en ze toonde haar emoties. Soms zat ze zelf te huilen bij mijn verhaal. Dat leerde mij in contact te komen met mijn eigen emoties. Ze deelde ook haar eigen ervaringen, waardoor zij een mens werd, in plaats van alleen hulpverlener. Ze nam me serieus, en dat heeft me heel erg geholpen. Ik heb haar dit live laten weten door haar te verrassen met een bedank-video op een tablet.’

Hoe was dat?

‘Geweldig! Ik voelde met net Robert ten Brink die voor All You Need is Love langskomt met een liefdevolle videoboodschap. Mijn therapeut was er helemaal sprakeloos van. Je merkt wel dat hulpverleners deze bedankjes moeilijk kunnen ontvangen. Ze zeggen heel snel: “Ja maar dat heb je vooral aan jezelf te danken”. Dat is tekenend voor hoe slecht we hierin zijn als mens. En hoe weinig het dus in de hulpverlening gebeurt, erkenning krijgen. Ze zijn zo bezig met de ander helpen en bekrachtigen, dat ze zichzelf vergeten.’

Waarom zijn jullie deze campagne gestart?

‘Je hoort veel negatieve verhalen over jeugdzorg, maar het is niet alleen maar kommer en kwel. Er zijn zoveel hulpverleners die goed werk verrichten, die je op het juiste pad zetten of je een inzicht geven. We wilden ze positief in het zonnetje zetten, maar tegelijkertijd ook op deze manier feedback en inspiratie geven: dit is steunend voor jongeren, hier help je ons bij.’

Wat is de belangrijkste tip die je hulpverleners kunt meegeven?

‘In mijn bedankvideo, maar ook in die van anderen, zie je vooral terug dat niet per se de grote dingen waar de aandacht en het geld naartoe gaan –zoals de opleidingen, protocollen en behandelmethodes- het verschil maakt voor de cliënt, maar juist de kleine dingetjes, die je niet op de opleiding leert.’

Zoals?

‘We weten uit onderzoek dat een derde van een succesvolle behandeling de behandeling zelf is, twee derde komt door de hulpverlener die ‘m geeft: is er een klik en vertrouwen tussen hulpverlener en cliënt? Is de hulpverlener authentiek? Voor mij bereik je dit vooral als je dus buiten die lijntjes kleurt. Hoe zou je reageren als het om je  kind zou gaan? Dan geef je soms ook een knuffel, zorg je ervoor dat je goed bereikbaar bent en durf je je eigen emoties te tonen. Als je kind een belangrijke dansvoorstelling heeft, stuur je ’s ochtends ook een appje om hem veel succes te wensen. Oprechte betrokkenheid is belangrijk. De hulpverleners die je bijblijven, zijn de hulpverleners die het nét een beetje anders deden. Die hebben bijvoorbeeld iets over zichzelf gedeeld. En we moeten vaker het gesprek voeren over of er een match is of niet.’

Hoe bedoel je?

‘Veel hulpverleners zeggen tegen jongeren: “Als je geen klik voelt met mij, moet je het zeggen.” Maar dat durf je als jongere vaak niet, want je voelt je afhankelijk van bijvoorbeeld je voogd. Die bepaalt of je bijvoorbeeld op verlof mag of niet. Je bent als jongere bang dat je hiermee de relatie op het spel zet. Openheid en transparantie, hoe afgezaagd dit ook klinkt, het is echt belangrijk. Maak het laagdrempelig voor de jongere om voor een andere hulpverlener te kiezen, door bijvoorbeeld te zeggen: “Waarom werkt het nu even niet tussen ons? Wat kan ik anders voor je?” En als je zelf al aanvoelt dat je geen match met de jongere ben, geef dat dan ook gewoon aan. Veel hulpverleners lijden aan een soort redderscomplex: die vinden dat wat andere hulpverleners niet gelukt is, hen wél moet lukken. Zet je over je ego heen, en laat dat los.’

Heb je nog andere tips?

‘Het is okay om je eigen emoties te tonen. Dus je mag je frustraties laten zien als je bijvoorbeeld geen pleeggezin voor een jongere kunt vinden. En wees ook transparant over waaróm dit niet lukt.’

Wat kun je doen als je als jongere je hulpverlener alsnog wil bedanken?

‘Je kunt een video maken waarin je je hulpverlener bedankt en die delen we dan via de kanalen van ExpEx, of je kunt de video zelf delen via social media en gebruik de hashtag #alsnogbedankt. Ik snap dat het een hoge drempel is om een video op te nemen, je kunt natuurlijk ook je hulpverlener bedanken door hem of haar persoonlijk een berichtje te sturen, het hoeft niet via ons. Een vriend van mij appte: “Dit heeft mij de ogen geopend” en hij stuurde zijn behandelaar een bedankje via LinkedIN. Het hoeft niet zo groot. Het hoeft ook niet per se een jeugdzorgmedewerker te zijn, het kan ook je leraar of pleeggezin zijn.’

Wat is nog belangrijk om te weten?

‘Ik benadruk steeds dat hulpverleners buiten de lijntjes moeten durven kleuren, maar als ze dit constant doen, moeten we misschien ook de kleurplaat aanpassen. Ze leren veel op de opleiding, die wij hen vervolgens als ervaringsdeskundige proberen af te leren. Het hele systeem is nu op angst gebouwd: tuchtrecht, negatieve berichten in de media en wat als het misgaat? Vroeger nam een hulpverlener een jongere die met kerst alleen op de groep zou zijn nog mee naar huis voor het kerstdiner. Dat is nu ondenkbaar, maar wel heel jammer.’

Bekijk hier de video’s waarin jongeren hun hulpverlener bedanken >>

Bekijk hieronder de video waarin Maurits zijn therapeut bedankt: