Voor het eerst is in een maatschappelijke Business Case (mBC) onderzocht wat het maatschappelijke en financiële effect is van jongerenwerk. Leih: ‘In een maatschappelijke Business Case maak je kort gezegd inzichtelijk wat de maatschappelijke effecten ergens van zijn. In deze specifieke mBC hebben we bekeken voor welke maatschappelijke problemen jongerenwerk een oplossing biedt en wat daarin is bereikt.’ Dat deden Leih en haar collega’s door het houden van interviews met onder meer jongeren, buurtbewoners, professionals uit de zorg, wijkagenten en medewerkers van gemeenten, door data te analyseren en door te berekenen wat de financiële consequenties zijn van wat wel en niet wordt gedaan.

Jongerenwerk zorgt voor 45 miljoen besparing

Het doel van de mBC is om gemeenten handvatten te geven bij de transformatie van het sociaal domein met betrekking tot jeugd. Leih: ‘Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten ook verantwoordelijk voor jeugdhulp. Dat betekent dat ze lokaal kunnen besluiten waarop ze in willen zetten. Wij hebben met de mBC berekend wat in een bepaalde regio de kosten zijn van jongerenwerk per jongere en doorgerekend wat de kosten zijn tot aan eventuele opname. Zo hebben we in beeld kunnen brengen wat jongerenwerk oplevert in het voorkomen van zwaardere zorg en in het eerder afschalen van zorg.’ Op basis daarvan is een aanname geformuleerd van het aantal kwetsbare jongeren dat met de huidige inzet van jongerenwerk bereikt wordt en hoeveel zorg hiermee wordt voorkomen. ‘Uiteindelijk hebben we kunnen concluderen dat als jongerenwerk op een goede manier wordt ingezet, er landelijk 45 miljoen euro bespaard wordt op eerstelijnszorg en basis ggz.’

Relatie tussen jongerenwerk en zorg

Leih stelt dat de schatting dat er 45 miljoen euro bespaard kan worden als jongerenwerk op de juiste manier wordt ingezet, zelfs nog maar een voorzichtige schatting is. ‘Het lastige is dat iedere gemeente het jongerenwerk anders inzet en inricht. Ik denk echt dat er nog veel meer mogelijk is wat betreft de inzet van jongerenwerk en dat er nog steeds gemeenten zijn waar jongerenwerk nog niet voldoende wordt ingezet in relatie tot zorg. Met de decentralisatie werd de aanbeveling gedaan om het jongerenwerk stevig te positioneren in het sociaal domein. In de gemeenten waar dat ook gebeurt, komen jongeren sneller in beeld, kan eerder ingegrepen worden en ook eerder weer worden afgeschaald.’

Het aantal jongerenwerkers is in 3 jaar tijd gedaald met bijna een kwart. Dat blijkt uit cijfers van Sociaal Werk Nederland. Toch zit het jongerenwerk, dat de afgelopen jaren sterk vernieuwd is, in de lift. Marijke Vos: ‘Ik zie meer erkenning voor dit vak nu gemeenten over jeugd gaan. Maar er is geld en ruimte nodig om de mogelijkheden van jongerenwerk te benutten en die vernieuwing op peil te houden en door te zetten.’ Lees meer >>

Bezuinigen

Ondanks dat Leih en haar collega’s voor het eerst via een mBC hebben onderzocht wat het financiële effect van jongerenwerk is, is de conclusie dat goed jongerenwerk voor een financieel voordeel zorgt, niet nieuw. Toch is er door gemeenten bezuinigd op het jongerenwerk. Leih: ‘Je ziet dat de gemeenten die jongerenwerk helemaal hadden wegbezuinigd, daar nu op terugkomen. Toch denk ik dat jongerenwerk nog steeds een onderschatte werksoort is. Gemeenten hebben er belang bij dat jeugdzorg anders, beter en uiteindelijk ook goedkoper georganiseerd wordt en daar is het jongerenwerk voor nodig.’

Vertrouwensband

Jongeren gaan vaak niet uit zichzelf naar jeugdzorg en komen daardoor niet of te laat in beeld bij hulpverleners. Door samenwerking met jongerenwerkers, is dat probleem te tackelen. ‘Jongerenwerkers werken outreachend, op straat en bouwen een vertrouwensband op met de jongeren. Vaak al voordat er überhaupt problemen zijn. We spreken over kwetsbare jongeren, maar het zijn vaak niet de jongeren zelf die kwetsbaar zijn, maar het is de situatie die ze kwetsbaar maakt. Bijvoorbeeld als ze in de pubertijd terecht komen, als hun ouders gaan scheiden of ze te maken krijgen met foute vrienden. Dan kunnen ze ineens kwetsbaar worden. Als een jongerenwerker al een band heeft met zo’n jongere, kan hij er snel bij zijn en zorgen dat die kwetsbare situatie niet tot problemen leidt.’

Lokaal oppakken

Hoe moet het nu verder? Het onderzoeksrapport is klaar en de conclusie is duidelijk: jongerenwerk is van wezenlijk belang bij de uitvoering van de Jeugdwet. Leih: ‘Onze opdracht is nu klaar, maar we proberen wel om het rapport onder de aandacht te brengen via bijvoorbeeld de Vereniging Nederlandse Gemeenten en Sociaal Werk Nederland. Nu moet het lokaal opgepakt worden. Jongerenwerkorganisaties kunnen bijvoorbeeld met het onderzoek onder de arm met gemeenten in gesprek over de uitvoering van hun werk. Ze hebben nu een mooie aanleiding voor het gesprek én een manier om duidelijk te maken waarom jongerenwerk zo belangrijk is.’