Door Esther van Andel – Vanheusden verdedigt 30 januari haar proefschrift aan het Erasmus MC. Volgens de promovenda bestaan er grote barrières om hulp te zoeken, zoals ontkenning of onderschatting van de problemen en pessimisme over het nut van de hulpverlening. Gebrekkig inzicht in psychische problemen en onvoldoende kennis over de mogelijkheden voor behandeling liggen daaraan ten grondslag. (Foto: Kathleen Vanheusden)

Campagnes voor bewustwording
Vanheusden pleit dan ook voor bewustwordingscampagnes die het zoeken naar hulp stimuleren. ‘Postbus 51 spotjes met een educatieve boodschap gericht op jongvolwassenen zouden het taboe op psychische problemen kunnen doorbreken. Deze reclames moeten hen voorlichten over psychische stoornissen en de behandelingsmogelijkheden’, zegt Vanheusden. Australië is volgens haar een goed voorbeeld van hoe campagnes depressieve mensen kunnen prikkelen om hulp te zoeken. ‘Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de vraag naar hulp toeneemt wanneer dit soort reclames worden uitgezonden’, zegt zij.

Alcohol en problemen
In het onderzoek is ook gekeken naar de relatie tussen alcoholgebruik en psychische problemen. Het blijkt dat 15% van de jongvolwassenen die regelmatig alcohol drinkt strubbelt met emotionele problemen. Daarnaast blijkt dat 24% van het aantal dat overmatig drinkt gedragsproblemen heeft. De groep die overmatig drinkt ervaart spanningen in het contact met vrienden. Vanheusden: ‘Overmatig drankgebruik ontstaat mogelijk uit de behoefte aan een sociaal smeermiddel. Het aanleren van sociale vaardigheden, zoals de omgang met sociale spanningen, zou een antwoord kunnen zijn op het terugdringen van overmatige alcoholconsumptie.’

Allochtonen en psychische problemen
Uit het onderzoek van Vanheusden blijkt ook dat jongvolwassenen van niet-westerse afkomst even vaak hulp zoeken bij de huisarts als Nederlandse jongvolwassenen. Maar, deze groep maakt minder gebruik van de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg (ggz). ‘Niet-westerse allochtonen maken minder gebruik van de ggz omdat zij hun problemen niet ‘van binnenuit’ bekijken. Zij zoeken de oorzaken in biografische en maatschappelijke factoren, zoals een moeilijke jeugd of financiële problemen. Zij denken niet dat het probleem in henzelf zit, zoals bij gebrek aan zelfvertrouwen. Wanneer je de oorzaken niet intern zoekt, zoek je minder snel hulp.’

Rol huisarts
‘De uitdaging voor de huisarts bij patiënten van niet-westerse afkomst is om enerzijds te erkennen dat de psychische problemen in deze groep mogelijk een gevolg zijn van maatschappelijke problemen. Anderzijds is het van belang om te benadrukken dat psychologische hulp wel kan helpen om beter om te kunnen gaan met deze maatschappelijke problemen. Op deze manier worden niet-westerse allochtone jongvolwassenen gemotiveerd om het heft in eigen handen te nemen als het gaat om hun psychische gezondheid’, aldus Vanheusden. De promovenda begon haar vierjarig onderzoek in 2003 onder ruim tweeduizend jongvolwassenen tussen 19 en 32 jaar.