De ministerraad heeft ingestemd met dit voorstel van staatssecretaris Bussemaker van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Ingrijpen
Soms kan het zorginhoudelijk nodig zijn om in te grijpen in de persoonlijke vrijheid van iemand. Met de wet Zorg en Dwang wordt er voor de zorgverlener een helder wettelijk kader gecreëerd.

Wet Bopz
Nu valt de zorgverlening en dwangbehandeling voor mensen met dementie of met een verstandelijke beperking nog onder de Wet Bopz. Maar die wet is veel meer gericht op psychiatrische behandelingen in een psychiatrisch ziekenhuis, waardoor hij onvoldoende past bij de zorg voor deze specifieke doelgroepen.

Ernstig nadeel
In de wet staan twee elementen centraal: onvrijwillige zorg mag alleen worden toegepast als er sprake is van ernstig nadeel voor de cliënt zelf of voor anderen. En ten tweede regelt de wet onder welke condities mensen kunnen worden opgenomen, als ze zichzelf niet meer over opname kunnen uitspreken. Deze elementen vervangen de regeling die nu nog in de Wet Bopz zit voor dwangbehandeling en niet-vrijwillige opname voor mensen met dementie of een verstandelijke beperking (artikel 60 Wet Bopz).

Dwangbehandeling
Als het gaat om het toepassen van dwangbehandeling, is de Wet Bopz straks uitsluitend nog van toepassing in psychiatrische ziekenhuizen. De regels van de Wet Bopz voor de gedwongen opname, dus via de rechter of burgemeester, blijven voorlopig nog wel van kracht.

Zorgplan
De wet regelt dat dit soort maatregelen altijd in een zorgplan te vinden moeten zijn, waarover van te voren multidisciplinair is overlegd. Opnemen in het zorgplan mag niet zomaar: dat mag alleen als écht is aangetoond dat er sprake is van ernstig nadeel. Uit het zorgplan moet blijken welke situatie dwang rechtvaardigt en waarom andere, minder ingrijpende middelen, niet toereikend zijn.

Toezicht
Als het daadwerkelijk tot uitvoering van onvrijwillige zorg komt, moet een zorgverlener controleren of er op een verantwoorde manier toezicht op de cliënt kan worden gehouden. Er kan geen sprake van zijn dat een cliënt in zijn vrijheid wordt beperkt en vervolgens alleen wordt gelaten.

Reactie VGN
Woordvoerster Erma van Lamoen van Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) vindt het te voorbarig om te reageren op een wetsvoorstel dat nog door de Raad van State behandeld moet worden. Wel laat zij weten enorm blij te zijn met een ‘eigen wet’ en straks niet meer onder de Bopz te vallen. ‘Wij werken toch met een heel andere doelgroep en het is zeker prettig dat er duidelijke kaders komen voor de zorgverlener en de cliënt. Dit is iets waar we lang op gewacht hebben.’