Kerstbomen in de wijk

In de Zutphense wijk Waterkwartier worden dit jaar voor het eerst verlichte kerstbomen ingezet als middel om tot contact en verbinding te komen, vertelt Willem Wallerbos, sociaal werker bij welzijnsorganisatie Perspectief. Het is een idee vanuit de bewoners zelf.

Elk jaar hangt er in en rond het centrale winkelcentrum in de wijk feestverlichting. Voor de welzijnswerkers was dat aanleiding om met buurtbewoners in gesprek te gaan over de betekenis van die lichtjes, vertelt Willem Wallerbos. ‘Dat leverde hele mooie open gesprekken op. Voor de een betekent licht vrolijkheid, voor een ander veiligheid en weer een ander kent er een religieuze betekenis aan toe.’

En zo ontstond het idee om op om meerdere plaatsen in de wijk een verlichte kerstboom neer te zetten, die door de buurtbewoners zelf kan worden versierd. Wallerbos: ‘Dat hebben we doorgezet in een hele mooie samenwerking met onder andere de gemeente, woonbedrijf Ieder1, diverse wijkinitiatieven, winkeliers en scholen.’

Het aanjagen van contacten en verbondenheid in een straat of buurt – Wallerbos hoopt dat de bomen dat teweeg zullen brengen. ‘Dat mensen naar buiten gaan en elkaar meenemen om te gaan kijken en te helpen versieren. Of hoe mooi zou het zijn als bijvoorbeeld een hele straat zich om een boom zou ontfermen – en daardoor ook wat meer om elkaar?’

Alle bewoners hebben een flyer in de bus gehad en ook met posters in de wijk is de komst van de bomen en de bedoeling, aangekondigd en uitgelegd. Bij verschillende winkels kunnen mensen een knutselpakketje halen en ook op basisscholen wordt enthousiast geknutseld. Inmiddels zijn vier van de acht bomen neergezet en dat heeft al hele mooie dingen opgeleverd aan onderlinge contacten en gesprekken. ‘Dat is echt prachtig om te zien’, zegt Wallerbos, die hoopt dat de bewoners zo gehecht raken aan “hun boom” dat het een jaarlijkse traditie wordt.

Een luisterend oor

‘Vrijwilligers van de Luisterlijn laten soms hun eigen feestdagen schieten om er voor een ander te zijn’, zegt Bonnie van t Foort van de Luisterlijn. Die lijn is 365 dagen per jaar dag en nacht bereikbaar voor mensen die hun verhaal kwijt willen.

‘Deze donkere dagen versterken altijd gevoelens van somberheid en eenzaamheid, en zeker rond de feestdagen’, vertelt Van t Foort. En corona verergert dat nog eens. In het eerste halfjaar van 2020 voerden vrijwilligers ruim 27.000 gesprekken dan in dezelfde periode vorig jaar. Van t Foort: ‘Tijdens de feestdagen draait het toch om samen zijn, met familie of vrienden. Als je die niet of nauwelijks meer hebt, of nu niet bij elkaar kan of mag komen, dan versterkt dat eenzame gevoelens. En dat geldt voor jonge mensen net zo goed als voor ouderen. Gehoord worden is een basisbehoefte van ieder mens. En vind je die aandacht en dat luisterend oor niet bij je omgeving, dan kan je bij ons terecht.’

Ze benadrukt dat mensen geen probleem hoeven te hebben om contact op te nemen me de Luisterlijn. ‘Mensen kunnen gewoon bellen, mailen of chatten om te vertellen wat hen bezighoudt. Onze vrijwilligers zijn ook geen hulpverleners. Ze luisteren zonder oordeel, dat is hun kracht. Ze bieden een gelijkwaardig gesprek van mens tot mens en oprechte aandacht.’

Artikel gaat verder onder het kader.

Praatje aan de deur

In Veghel wordt het traditionele kerstconcert van de plaatselijke Big Band dit keer op (digitale) televisie uitgezonden. Daar kan iedereen in Nederland naar kijken, maar in Veghel krijgt iedereen uit de doelgroep, zo’n 2500 mensen, persoonlijk een uitnodiging, vertelt initiatiefnemer Esther de Bie, ouderenwerker bij Ons Welzijn. ‘Zo is er toch weer even een contactmoment.’

Nee, een kerstconcert op televisie is niet zo speciaal, zegt Esther de Bie. Mensen kunnen, zeker met Kerst, de hele dag televisie kijken. Maar dat daar de Big Band uit hun eigen plaats te zien is, is wél speciaal. Zeker voor mensen die dit concert normaal live bijwonen – en dat zijn er jaarlijks rond de 1800. Deze groep bestaat uit thuiswonende ouderen, bewoners uit een verzorgingshuis, mantelzorgers, mensen met een beperking. Zij moeten dit jaar hun uitje missen, maar krijgen wél een persoonlijke uitnodiging om het concert op televisie te bekijken. De Bie: ‘We gaan, samen met andere organisaties en middelbare scholieren, bij zo’n 2500 mensen langs met een kerstkransje en een uitnodiging. Zo is er toch dat praatje en die persoonlijke aandacht die mensen zo hard nodig hebben.’

Iets langs brengen als mogelijkheid voor contact en een praatje aan de deur – Ons Welzijn deed het de afgelopen maanden vaker met acties als ‘chocolade met een praatje’ en ‘koffie aan de deur’, vertelt De Bie. ‘Dat wordt heel erg gewaardeerd.’ En behalve de welzijnsorganisatie zijn er in Veghel veel meer organisaties die graag iets voor eenzame en kwetsbare mensen willen doen, merkt ze. Zo meldde de carnavalsvereniging zich: die zijn kerststukjes aan het maken. En op twee middelbare scholen maken leerlingen kerstkaarten die ook persoonlijk langs gebracht gaan worden. De Bie: ‘Ik heb gevraagd of de leerlingen hun naam en adres erop zetten. Mensen vinden het heerlijk om iets te krijgen, maar zo worden ze ook gestimuleerd om iets terug te doen. En wie weet leidt het tot blijvend schrijfcontact. Zo proberen we steeds vuurtjes aan te wakkeren in de hoop dat het een blijvend vlammetje wordt.’

Het concert van de Veghelse Big Band BBF is Eerste Kerstdag om 21.00 uur en Tweede Kerstdag 17.00 uur te zien op de digitale zender Ons.

Kerstafette

Netwerk Nieuw Rotterdam (NNR) biedt jongeren een plek waar ze vrienden kunnen maken en zich kunnen ontwikkelen door iets voor kwetsbare en eenzame mensen in de stad te doen. Zo wordt zowel onder jongeren als onder ouderen eenzaamheid bestreden. Dit jaar organiseert het Netwerk in de aanloop naar kerst een Kerstafette met kleinschalige activiteiten.

Al sinds eind november zijn tientallen jongeren van Netwerk Nieuw Rotterdam bezig met de (voorbereidingen voor) de Kerstafette. ‘Activiteiten die we normaal, na een gezamenlijke maaltijd, de vrijdag voor de kerstvakantie doen om zoveel mogelijk mensen een prettige kerst te wensen én te bezorgen, doen we nu kleiner of anders, en verspreid over drie weken’, zegt projectcoördinator Ieke Anker.

Zo worden onder andere in samenwerking met dagbestedingsorganisaties kerststollen uitgedeeld aan ouderen die normaal naar de dagbesteding gaan, maar vanwege corona niet naar buiten durven. Er is een inzamelingsactie gehouden voor cadeautjes die worden uitgedeeld in het Asielzoekerscentrum, er worden verrassingsbezoeken gedaan aan nieuwkomers in de stad en onder andere een klusdag en een Christmas Music Parade staan ook nog op het programma: muzikale vrijwilligers gaan langs bij ouderen een verzorgingshuis voor een klein concertje.

Met de kerstdagen zelf is het kantoor van NNR gesloten, vertelt Anker. ‘Maar dat wil niet zeggen dat er niks gebeurt. Wij activeren en inspireren jongeren om iets te doen voor een ander en ze zijn vrij om dat te doen wanneer ze willen. En als er nou één moment is dat het echt telt, is dat misschien wel deze Kerst.’

Een telefonische koffie-ochtend

Eerste Kerstdag organiseert UP! een telefonische ‘koffie-ochtend’ voor ouderen. Zij kunnen gewoon vanuit de eigen stoel een goed gesprek voeren met leeftijdsgenoten via de telefoon, onder leiding van een gespreksleider.

UP! organiseert al jaren themagesprekken voor ouderen over zingevende thema’s zoals afscheid, vriendschap, familie, liefde. Hiervoor sluit de organisatie aan bij bestaande koffie-ochtenden en -groepen. Vanwege corona gingen veel van die bijeenkomsten niet door. Zo werd de ’telefonische koffie-ochtend’ geboren: een groepsgesprek met een gespreksleider, via de telefoon.

‘Die telefonische variant houden we er ook in’, zegt Jort Klarenbeek, communicatiemedewerker van UP!, ‘want daarmee worden juist ook mensen bereikt die niet zo makkelijk naar een koffie-ochtend of bestaande initiatieven (kunnen) komen.’ Overigens, weet hij, is het voor veel mensen ook best een drempel om te bellen, want wie zijn daar dan en wat wordt er verteld? ‘Maar we horen van deelnemers dat ze blij zijn dat ze toch hebben gebeld. Het is al snel vertrouwd en net alsof je samen aan de koffietafel zit. Het ene moment kan het serieus zijn, het volgende vrolijk en licht. En alleen luisteren mag ook.’

Het themagesprek op Eerste Kerstdag zal heel breed gaan over ‘deze tijd van het jaar.’ Het start om 11.00 uur en staat open voor iedereen: bellen kan met elke telefoon, mobiel en vast. Aanmelden is wel nodig. Dat kan via de site of telefonisch via: 06 17176282. Een gespreksgroepje bestaat uit zo’n zes personen en een gesprek duurt ongeveer één uur.