Door Wilma Vorselman – Het is een zonnige zomerochtend in Boerakker, een plattelandsdorp gelegen in het coulissenlandschap tussen Drachten en Groningen.
De enige detailhandel in het dorp, kringloopwinkel De Cirkel, ontvangt zijn eerste klanten. (foto:

Welzijn Versterkt Burgerschap

)

Bij de tegenoverliggende dorpskroeg is het nog rustig, de gordijnen zijn gesloten. Drie pubers fietsen slingerend, met een peuk in de hand over de dorpsstraat, terwijl op het plein van de openbare basisschool de kinderen tikkertje spelen.

Aan de rand van het dorp het geluid van hamers, boormachines en radio 3FM. Binnen afzienbare tijd verrijzen hier twaalf vrijstaande woningen. Het getimmer van de bouwvakkers klinkt de voorzitter van de Vereniging Dorpsbelangen, Jacques Drenth (60), als muziek in de oren.

‘Het is al weer een aantal jaren geleden dat er voor het laatst nieuwbouw in Boerakker gerealiseerd werd. Vooral onder jongeren is de behoefte aan een woning in Boerakker groot. Vaak moeten ze noodgedwongen uitwijken naar grotere dorpen in de omgeving of naar de stad.’

De woningnood onder de Boerakkerse jeugd is voor de dorpsvereniging een van de aanleidingen geweest om in 2003 samen met het nabijgelegen Lucaswolde een zogeheten dorpsvisie op te stellen. Dit document legde de wensen van de bewoners vast op het gebied van de leefbaarheid in hun dorp. Per leefbaarheidsthema werd een plan van aanpak ontwikkeld met een duidelijk tijdspad waarin deze gerealiseerd zou moeten worden.

Begeleiding in het opstellen van de dorpsvisie ontving Boerakker van de Vereniging Groninger Dorpen (VGD), een organisatie die de belangen behartigt van de niet-agrarische bevolking in de provincie Groningen. ‘Een gouden greep’, meent Drenth. ‘Zij namen ons het meeste werk uit handen. Onze taak was de ruim 600 bewoners enthousiast te maken. Een kwestie van meedenken en veel praten.’
VoorbeeldfunctieDe VGD ontwikkelde na overleg met Dorpsbelangen een stappenplan waarmee subsidies konden worden aangevraagd bij de gemeente Marum en de provincie Groningen. Voor de inventarisatie van de bewonerswensen maakt de VGD gebruik van de zogeheten ‘keukentafelmethode’. In het dorpshuis werden vijf avonden georganiseerd waar de bewoners de gelegenheid kregen hun wensen te uiten.

‘We hebben het telefoonboek op schoot genomen en zijn willekeurig medeburgers gaan bellen. Op deze manier gingen ze meteen in op de uitnodiging om naar het dorpshuis te komen. Met een oproep in de krant lukt je dat nooit. Dit is veel persoonlijker’, aldus de voorzitter.

In totaal hebben zo’n 120 dorpelingen aan de keukentafelgesprekken deelgenomen. ‘Voorheen maakten we gebruik van enquêtes om informatie te verzamelen, maar dat is zo afstandelijk’, vertelt Nienke Vellema, die namens de VGD de dorpsvisie van Boerakker heeft begeleid.

‘We zijn op zoek gegaan naar een standaardmethode en kwamen zo bij de keukentafelaanpak uit. Een methode die hier in het noorden wel meer wordt toegepast. Deze dorpsvisie is een mooi voorbeeld van hoe de dorpsvereniging een platform kan vormen voor burgerparticipatie. We gebruiken Boerakker dan ook regelmatig als voorbeeldproject voor andere dorpen.’

KatalysatorZes jaar woont hij nu midden in het plattelandsdorp en in die tijd heeft Jacques Drenth de mentaliteit van zijn Boerakkerse dorpsgenoten zien verschuiven van een pessimistisch ‘dat gaat toch niet lukken’ naar een enthousiast ‘ja, daar gaan we voor!’.

Dankzij de dorpsvisie, stelt de in de stad Groningen opgegroeide Drenth. Naast het nieuwbouwproject kwam er onder meer een nieuwe speeltuin, knapte de jeugd het dorpshuis op, is er een 55+ sociëteit opgericht en kreeg het parkeerterrein in het centrum een opfrisbeurt.
‘Mensen zien dat er wel degelijk iets mogelijk is en tonen nu zelf ook initiatief. Zo werd het honderdjarig bestaan van Boerakker en het zestigjarig bevrijdingsfeest uitbundig gevierd. De dorpsvisie heeft daarvoor als een katalysator gewerkt’, stelt de voorzitter. Ook raakten autochtone bewoners en ‘import’ door de keukentafelmethode met elkaar in gesprek, waardoor vanzelf weer nieuwe ideeën opborrelden.

Handige toolWoningnood, het gebrek aan voorzieningen voor de jeugd, de ouderen en de verkeersveiligheid waren de belangrijkste knelpunten die naar voren kwamen uit de resultaten van de gesprekken die in april 2003 werden gepresenteerd. Op basis hiervan werd de prioriteiten en het plan van aanpak opgesteld, dat nu voor Dorpsbelangen en de gemeente Marum de rode draad vormt voor het beleid de komende jaren.
Drenth: ‘Voor mij heeft de term leefbaarheid inhoud gekregen en de wethouder is veel beter dan voorheen op de hoogte van wat er speelt in ons dorp. Het contact met hem is dankzij de dorpsvisie flink aangehaald. We hebben regelmatig overleg en een keer per jaar komt het college van burgemeester en wethouders op bezoek, de zogeheten dorpsronde. Marum heeft inmiddels de zes andere dorpen binnen de gemeente op het hart gedrukt om ook een dorpsvisie te ontwikkelen.’
Als onderzoeker van het NIZW bracht Mellouki Cadat onlangs een bezoek aan Boerakker en aan de voorzitter van Dorpsbelangen. ‘De keukentafelmethode is een handige tool om van binnenuit de samenleving een toekomstvisie te ontwikkelen’, concludeert Cadat, die zich bezighoudt met burgerparticipatie en sociale cohesie.
‘In Boerakker is de methode aangepast aan wat er leeft onder de bevolking. De dorpsbewoners maken het dorp. Eerst stond de fysieke ontwikkeling centraal, daarna kwamen de sociale aspecten aan bod. De keukentafelmethode werkt het best als er synergie ontstaat tussen vrijwilligers en professionals. Op dat moment wordt deskundigheid met maatschappelijke betrokkenheid gecombineerd.’

Niet verplantenDe Vereniging Dorpsbelangen is nog lang niet klaar, zegt Jacques Drenth. ‘De verfraaiing van de dorpskern is de volgende uitdaging.’ Trots laat hij tekeningen zien waarop de nu rommelige aanblik van de hoofdstraat is veranderd in een chique laan met stijlvolle straatverlichting.

‘Het voorstel wordt binnenkort aan de gemeente overhandigd en we hopen dat in 2009 de schop de grond ingaat. Daarnaast is de wens voor meer woningen nog niet verdwenen. Door de vergrijzing is er grote behoefte aan levensbestendige woningen. Momenteel zijn zorgbehoevende ouderen aangewezen op grotere dorpen als Leek of Marum.

‘Maar ik vind dat je ouderen niet moet verplanten, breng de zorg naar de mensen toe. Het overheidsbeleid is daar tenslotte ook opgericht. Naar mijn mening zouden leegstaande boerderijen prima verbouwd kunnen worden tot seniorenappartementen.’

Links:

Welzijn Versterkt Burgerschap

;

CMO Groningen Provinciaal Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling Groningen

;

Boerakker

;

Groninger Dorpen