‘Wij zíjn geëmancipeerd! Al meer dan 1400 jaar, toen in de Koran werd geschreven: vrouwen hebben gelijke rechten.’ Hannan schuift een print over tafel: een jaren ’40-poster van een vrouw – haar opgebonden in een geruite poetsdoek – die haar linkervuist balt en stoer omhoog houdt. Erboven de tekst: ‘We can do it!’ Hannan heeft de vrouw een hoofddoek gegeven en kickbokshandschoenen. ‘Zelf gefotoshopt. Dat zijn wij. Ja, die gelijkheid wordt niet altijd gepraktiseerd’, voegt ze er later aan toe.
Hannan zit nu een half jaar op kickboksen. Haar hoofddoek blijft op tijdens de training, de sluier en de lange rok maken plaats voor een joggingbroek en een T-shirt. ‘Voor mij is het puur een uitlaatklep, tegen de dagelijkse stress.’ Hannan, 25 jaar, is researchmedewerker in de vastgoedsector. Ze werkt vijf dagen in de week en doet er een avondopleiding naast.
De Marokkaanse meiden van de Gassa Gym in multifunctioneelcentrum De Edelsteen klinken eensgezind: ‘Ik voel me helemaal levend na de training. Kickboksen maakt je sterk, zelfverzekerd. Je voelt je goed. Ik heb zoiets van: niemand doet me wat.’

Kapje
Kickboksen is populair, vooral onder Marokkaanse meiden. Bij het jongerenwerk van Combiwel in de Amsterdamse Diamantbuurt geeft Assia Gassa, zelf kickbokser, driemaal in de week kickbokstraining aan Marokkaanse meiden. De groep pupillen is zeer divers. Sommige meiden boksen in een strak hemdje met een kleurig glimmende kickboksshort eronder. Anderen in een lange joggingbroek met trui en lange mouwen. De sluier is bij drie van de acht meiden af, maar ze houden hun haar onder het ‘kapje’. ‘Ja, ook tijdens wedstrijden’, verzekert de 20-jarige Zeinab. Zij kickbokst al zeven jaar, en doet ook – met kapje, legging en pull met lange mouwen – mee aan kickboksgala’s, wedstrijden tussen kickboksers. ‘Vroeger keken mensen wel op als ik in de ring stapte. Vooral omdat ik mijn hoofddoek op houd.’
Nora komt binnen voor de training, een klein meisje met lange laarzen. In de gymzaal rennen en kicken de meiden zich in het zweet. Nora heeft zondag een gala, dus de helft van de training staat ze te ‘sparren’ met trainer Assia en twee andere wedstrijdkickboksers. Het ziet er best gevaarlijk uit: rake klappen uitdelen en opvangen. ‘Ik leer ze eerst om de verdediging goed te houden’, stelt trainster Assia gerust. Nora traint zich flink in het zweet. Na een half uur sparren met twee tussenpozen, volgen buikspieroefeningen en stretchen. Tien minuten sit-ups en opdrukken. Flink afbeulwerk.

Kracht
Het is een zeer empowerende sport voor meiden, meent Raja Felgata. Zij is voorzitter van de kersverse afdeling ‘Vrouw’ van het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN). ‘Je leert voor jezelf opkomen, je grenzen aangeven en je straalt kracht uit. Kickboksen traint lichaam en geest, het is een sport voor vrouwen met ballen.’ Felgata spreekt uit ervaring: ‘Ik heb zelf jarenlang aan kickboksen gedaan. Het was voor mij een uitlaatklep van allerlei gevoelens in de puberteit. Ik heb kickboksen als helend ervaren, het heeft me geholpen mezelf te ontwikkelen tot een sterke vrouw.’
Felgata is opgeklommen tot zelfstandig journalistiek producent. Ze was de eerste Marokkaanse nieuwslezeres bij de Amsterdamse nieuwszender AT 5. Nu is ze voorzitter van de vrouwentak van het SMN. Het doel: emancipatie van de Marokkaanse vrouw. ‘We willen taboes doorbreken’, aldus Felgata. ‘Door een liefdevolle vuist te maken. Ik bedoel vrouwen sterk en strijdbaar maken, maar niet op een negatieve manier. Wij willen discussies aangaan over huiselijk geweld en seksueel misbruik. Maar ook aandacht geven aan de positieve ontwikkeling van Marokkaanse meisjes en vrouwen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs.’ Emancipatie van Marokkaanse meisjes en vrouwen gaat volgens Raja Felgata over persoonlijke groei, deelname aan betaalde arbeid, opleiding, eigen keuzes op het gebied van seksualiteit en een eigen invulling van de toekomst.

Pijntjes
‘Kickboksen een hype? Wij doen dit al meer dan tien jaar.’ Jongerenwerker Linda Ruiter van Stichting Combiwel Amsterdam is nuchter over de berichten in de media als zouden Marokkaanse meiden tegenwoordig massaal naar de kickboksschool trekken. ‘Het is best een harde sport. Flink doortrainen, pijntjes, daar doe je niet aan. Als je niet hard genoeg traint, dan ga je maar twintig keer opdrukken. Ik moest daar zelf erg aan wennen, maar ik zie dat de meiden er echt van groeien. Ze verleggen hun grenzen en ze werken er keihard voor.’
Nora, 18 jaar, heeft inmiddels op vier gala’s gevochten en er één gewonnen. Zij vindt kickboksen geen stoere sport. ‘Ik ben heel nuchter in de ring. Je krijgt wel adrenaline van de wedstrijd. Het gevoel daarna is echt heel ontspannen; alsof je alles loslaat.’ Ze traint minimaal driemaal per week. ‘Het is best een zwaar programma. Ik zit op het vmbo, doe de kappersopleiding en loop stage. En daarnaast nog kickboksen, hè. Ik krijg wel eens opmerkingen op mijn werk: “wel gevaarlijk”. Maar dat is helemaal niet zo. Het maakt je juist sterker. Ook mentaal; je hebt het gevoel dat niemand je iets kan maken.’
Zeinab heeft ook al heel wat gala’s gevochten, met ‘kapje’ en lichaamsbedekkende kleding. ‘Ze maken een uitzondering op de regels’, vertelt trainster Gassa. Of de meiden deze sport emanciperend vinden? Nora en Zeinab kijken verwonderd op. ‘Emanciperend?’ Dat je gelijk wilt staan met mannen, die de kickbokssport beheersen. De Marokkaanse meiden op de kickbokstraining zien die emanciperende invloed niet. ‘Wij doen het gewoon omdat het goed voelt, bevestigt Zeinab. ‘Je staat sterker in je schoenen. Mijn familie vind het prima dat ik kickboks. Ik spar ook wel eens met mijn broers.’

Stoere sport
Wat trekt die meiden? ‘Ze vinden het een stoere sport, ze verwerven respect. Ze krijgen er zelfvertrouwen van, staan sterker in hun schoenen’, denkt jongerenwerker Linda Ruiter. ‘En het is een laagdrempelige sport: ze kunnen vlakbij in het buurthuis terecht en trainen “veilig” met meiden onder elkaar.’
Volgens Ruiter heeft kickboksen zeker een emanciperend effect op de meiden. ‘Er zijn genoeg meiden die hindernissen moeten overwinnen om te kickboksen. Zij moeten thuis een strijd voeren met hun ouders en hun broers. Die broers vinden het echt niet altijd leuk dat hun zus gaat kickboksen. Wij nodigen ouders vaak uit om te komen kijken hoe het er bij zo’n training aan toe gaat. Ze zien dat er alleen vrouwen zijn en dat het een goede sport voor hen is. Er zijn ook meiden die niet mogen en toch stiekem komen, zonder dat hun broers het weten. Veel Marokkaanse meiden zetten op die manier echt stappen naar gelijkwaardigheid, misschien zonder dat ze zich er zelf bewust van zijn’, vindt de jongerenwerker.
Dat geldt zeker ook voor meiden die wedstrijden gaan vechten op gala’s. Linda Ruiter: ‘Meisjes als Zeinab gaan wel de ring in met lichaambedekkende kleding, maar ze komen als een van de eersten terecht in de mannenwereld die het kickboksen van oorsprong is. In zo’n cultuur staan deze meiden wel rechtovereind. Ondertussen gaan ze massaal mee om elkaar aan te moedigen. In hun beleving zijn ze misschien leuk bezig met hun sport, maar in feite willen ze iets bereiken.’

Broers
Mentale kracht ontwikkelen is de drijfveer voor veel jonge Marokkaanse vrouwen en meiden, vindt ook Felgata. ‘Wij hebben er al heel wat gevechten op zitten. We moeten ons losmaken van huis, onszelf bewijzen ten opzichte van onze broers, maar ook in de maatschappij, in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. We moeten ons bewijzen ondanks de kritiek op de hoofddoek en seksuele beperkingen. Marokkaanse jonge vrouwen leven in vier of vijf werelden en moeten daarin een balans zien te vinden tussen hun sociaal-culturele achtergrond, hun religie, de moderne maatschappij en hun familie. Meiden leren zelf keuzes te maken. Ze moeten geloven in hun eigen kracht. Sommige keuzes die je zelf maakt, zoals een sluier dragen, worden niet zo snel als emancipatoir gezien. De kern is dat je als vrouw innerlijke kracht haalt uit jouw eigen keuzes, en dat kan religie zijn, maar evengoed kickboksen. In beide gevallen draait het om persoonlijke groei.’

Kleedkamer
Als de kickbokstraining is afgelopen, praat een aantal meiden nog even na over het gala waar Nora zondag zal vechten. Ze gaan mee, natuurlijk. Uit de kleedkamer komt een van de kickboksters, nu gekleed in een zwarte, getailleerde lange jurk en met een zwarte sluier. Tien minuten geleden stond hetzelfde meisje nog in T-shirt en kickboksbroek met Nora te sparren. Natuurlijk gaat ook zij mee naar het kickboksgala.
Volgens trainster Assia Gassa veroveren de meiden wel degelijk een plaats tussen de mannen op de gala’s. ‘Toen Zeinab voor het eerst in de ring stond, nog wel met hoofddoek, zag je die mannen wel kijken: “Wat is dat nou?” Maar toen ze haar tegenstandster een pak rammel gaf in de ring, stond iedereen te juichen. De jongens nog wel het hardst.’

Dit artikel staat in Zorg + Welzijn Magazine nr 12, december 2010.