In deze special van 25 minuten wordt pijnlijk duidelijk hoe de jeugdzorg keer op keer faalt, hoe ze oude patronen reproduceert, nieuwe problemen creëert en de uitvoering daarmee duurder en complexer maakt. De makers van VPRO’s Tegenlicht maken het inzichtelijk. Daarbij worden de persoonlijke verhalen van April en Sanne, die opgroeiden in de gesloten jeugdzorg, als leidraad gebruikt.

Industrie

Stellaard maakt het boomerangbeleid heel inzichtelijk. In 1989 maakten 1 op de 27 kinderen gebruik van de jeugdzorg, in 2023 was dat 1 op de 7 kinderen. De kosten zijn ook geëxplodeerd: van 700 miljoen per jaar in 1989 tot 6 miljard nu. En hoewel er 5136 zorgaanbieders zijn, groeien de wachtlijsten. Wat doen we met die inzichten nu steeds meer jongeren wachten op de juiste behandeling in een industrie waar de kosten de pan uit rijzen en grote bezuinigingen in aantocht zijn?

Gelukkig is deze documentaire niet alleen om moedeloos van te worden. Dat er inmiddels anders gekeken wordt naar de (gesloten) jeugdzorg, komt bijvoorbeeld naar voren als Roy Loth vertelt over zijn werk. Hij is groepsbegeleider bij TurnOver, waar vastgelopen jongeren door middel van sport worden begeleid naar een terugkeer in de maatschappij. Jongeren die anders waarschijnlijk in de gesloten jeugdzorg terecht zouden komen. Mick is enthousiast over de aanpak van TurnOver en beseft: ‘Als ik hier niet had gezeten, had ik gewoon nog drugs verkocht. Dan was de kans groot dat ik gewoon vast had gezeten.’

Transformatie

Ook Frederique Coelman van Levvel laat zien dat er aan een vangnet voor jongeren gewerkt wordt. De plek waar de gesloten jeugdzorginstelling De Koppeling in Amsterdam zat, wordt nu getransformeerd tot een plek waar 290 woningen komen voor jonge mensen. ‘Dus mensen die studeren, jonge werkenden, maar ook jongeren die jeugdhulp krijgen. We willen daar een plek van maken waar deze mensen met elkaar samenleven in een soort community’, legt Coelman uit. De plek van repressie, van opsluiten en geen kant op kunnen wordt omgetoverd naar een sociaal ecosysteem van omkijken naar elkaar.

Omwenteling?

Zijn deze hoopvolle initiatieven het begin van een omwenteling in de jeugdzorg? April en Sanne, die inmiddels als professional in de jeugdzorg werkzaam zijn, verwoorden het in de documentaire zo: ‘Ik weet dat veel mensen goede bedoelingen hebben, maar ik denk dat er ook heel veel mensen zijn die al zo lang in hetzelfde riedeltje zitten en die verandering niet willen aangaan. En even heel hard gezegd: als je die mensen er niet uitkickt en nieuwe mensen er inhaalt, denk ik dat het heel lastig wordt.’

Je kunt de special ‘Chaos in de jeugdzorg’ van Tegenlicht op YouTube bekijken.