1. Agent of Happiness 

Valt geluk te meten? In Bhutan denken ze van wel. Als eerste land ter wereld introduceerde Bhutan in 2011 het concept van ‘bruto nationaal geluk’ (BNG). Deze index, ingevoerd door de koning, is bedoeld om het collectieve welzijn van de bevolking vast te leggen, omdat hij vond dat traditionele economische indicatoren zoals het bruto nationaal inkomen (BNI) onvoldoende inzicht geven in de levenskwaliteit. Dit concept inspireerde later het jaarlijkse World Happiness Report van de Verenigde Naties, waarin Nederland in 2024 op de zesde plaats staat.

De documentaire Agent of Happiness (KRO-NCRV) geeft een inkijk in hoe Bhutan deze geluksmetingen uitvoert. Filmmakers Arun Bhattarai en Dorottya Zurbó volgen Amber Kumar Gurung, een van de enquêteurs die door het land reist om vragen te stellen zoals: “Hebt u een trekker, een geit, of kippen?” De film laat zien dat geluk lastig in cijfers te vatten is. Zo scoort een rijke boer met drie vrouwen zichzelf en zijn eerste vrouw een tien, terwijl zij stilletjes tranen wegveegt. Een andere man vergelijkt zijn geluk met het aantal rijstkorrels in zijn opslag, waarna de enquêteur hem een zeven toekent.

De documentaire die de complexiteit en subjectiviteit van het meten van geluk prachtig weergeeft is te zien op NPO Start.

2. Kind van het Toeslagenschandaal 

Van 2005 tot 2019 zijn tussen de zestig- en honderdduizend kinderen slachtoffer geworden van het toeslagenschandaal. In de korte documentaire Kind van het Toeslagenschandaal  wordt de inmiddels volwassen Jaïr van den Essenburg geportretteerd. Zijn moeder wordt in 2008 bestempeld als fraudeur. Daarna volgt een nachtmerrie vol deurwaarders, sociaal isolement, brieven aan de belastingdienst en een vlucht naar België. De kijker wordt meegenomen op een emotionele reis door het verleden van Jaïr. Ook confronteert hij VVD-politica Dilan Yeşilgöz met het vastlopende herstel. 

Kind van het Toeslagenschandaal is te zien op NPO Doc. 

3. Verloren jongeren

In de EO docuserie Verloren jongeren volgen Sahar Meradji en Floor van den Kemp vier verdwaalde jongeren. Huiselijk geweld, uithuisplaatsingen, ouders die ze aan drugs helpen als ze 13 jaar zijn, verwaarlozing en scheidingen. Al vroeg in het leven krijgen de hoofdpersonen Xaron, Sven, Lars en Andy met één of meerdere van deze dingen te maken. In hun tienerjaren vielen zij onder de jeugdzorg, maar na hun achttiende verjaardag wordt van hen verwacht dat ze op eigen benen kunnen staan.

Hoe vergaat het hen verder? Dat zie je op NPO Start.

4. TBS: Aan de andere kant

Documentairemaker Jessica Vilerius liep bijna drie jaar rond in tbs-kliniek De Rooyse Wissel om alle facetten van deze behandeling te zien en een beter beeld te krijgen van de patiënten die deze behandeling ondergaan. TBS: Aan de andere kant biedt een uniek inkijkje in het leven van mensen die vaak ernstige misdrijven hebben gepleegd en kampen met psychiatrische stoornissen. Het geeft een genuanceerd beeld van de uitdagingen, successen en mislukkingen van het tbs-systeem en laat patiënten en behandelaars aan het woord over hun ervaringen.

Deze documentaireserie is te zien op NPO Start.

5. Mantel der liefde 

De driedelige documentaireserie Mantel der liefde volgt vijf vrouwelijke mantelzorgers van Turkse of Marokkaanse afkomst in Utrecht. Ondanks beperkte middelen en taalbarrières zetten zij zich onvermoeibaar in voor hun naasten. De serie belicht de uitdagingen en de toewijding van deze vaak onzichtbare groep mantelzorgers.

Eén van de uitgelichte vrouwen is Latifa (63), die voor haar man met Alzheimer zorgt. De documentaire toont de dagelijkse realiteit van Latifa, die met veel liefde en geduld de zorg voor haar echtgenoot op zich neemt, ondanks de emotionele en fysieke belasting die dit met zich meebrengt. Haar verhaal illustreert de verbondenheid en het doorzettingsvermogen van mantelzorgers.

De documentaireserie Mantel der Liefde is te zien op NPO Start.

6. De chemische generatie 

In de documentaire PowNed of View: De Chemische Generatie neemt journalist Sahar Meradji kijkers mee in de onvoorspelbare levens van drie jongeren voor wie drugsgebruik normaal is geworden. Hoe functioneer je doordeweeks als je iedere week van donderdag tot en met zondag doorhaalt? Hebben deze jongeren zichzelf onder controle?

Er is sprake van een link met de impact van de coronatijd. Voor corona waren dit jongeren met een gezond toekomstperspectief. Door verveling, eenzaamheid en stress zijn ze steeds meer verdovende middelen gaan gebruiken. Terwijl de meeste mensen na de pandemie terugkeerden naar een normaler leven, worstelen veel van deze jongeren nu nog steeds met de terugkeer naar school, studie of werk.

Hoe die worsteling er daadwerkelijk uitziet zie je in aflevering 2 van PowNed of View op NPO Start. 

7. Human Forever

Een reis langs inspirerende voorbeelden in elf landen op vier continenten heeft zorgvernieuwer Teun Toebes overtuigd dat de zorg voor mensen met dementie anders kan. In de documentaire Human Forever laat hij zien dat het kan zonder een systeem dat mensen opsluit buiten de samenleving. De manier waarop de Nederlandse samenleving omgaat met dementie het gevolg is van keuzes die, vaak met de allerbeste bedoelingen, in het verleden zijn gemaakt. ‘Ons stelsel is niet bij de oerknal ontstaan. Onze keuzes hebben geleid tot een systeem van exclusie. Op basis van een indicatie plaatsen we mensen buiten de samenleving. Anders kijken is anders doen. Als we mensen met dementie echt als mens zien, veranderen alle regels en protocollen waarmee we het systeem hebben ingericht.’

Winnaar van de Gouden Kalf 2024 Human Forever is hier te zien.

8. Schuld en boete

Schuld en boete toont de menselijke kant van de schuldenindustrie en laat zien welke druk deurwaarders en incassobureaus op mensen kunnen uitoefenen. Schulden die opgekocht worden. Incassobureaus die apart van elkaar over dezelfde schuld brieven sturen naar mensen met schulden. Waarbij de dossiernummers ook nog eens afwijken, dus je hebt geen flauw idee waar die nieuwe brief nou precies over gaat. Medewerkers van incassobureaus die bizarre bureaucratie ‘all in the game’ noemen. Betalingsregelingen waarvan iedereen weet dat ze onhaalbaar zijn toch maar afspreken omdat er dan tenminste een vinkje staat.

Dit alles is te zien in de documentaire Schuld en boete op 2doc.nl.