Van der Valk heeft de afgelopen jaren in zeven ronden kinderen en jongeren bevraagd over gezinsrelaties. Inmiddels heeft ze alle gegevens naast elkaar gelegd en de antwoorden van kinderen en jongeren van voor en na de invoering van het ouderschapsplan met elkaar vergeleken. ‘De belangrijkste conclusie is dat de beoogde vooruitgang door het ouderschapsplan op geen enkel vlak gehaald is. Er zijn na 2009 meer conflicten tussen ouders en meer depressieve gevoelens en minder welbevinden onder kinderen.’

Escaleren

Sinds 2009 zijn ouders verplicht om een ouderschapsplan op te stellen voor een rechter zijn handtekening onder de scheidingspapieren zet. Van der Valk: ‘Waarom er meer conflicten tussen ouders ontstaan, hebben we niet onderzocht. Maar ik kan me wel voorstellen dat het voor ouders lastig is om al direct in de eerste periode na het uit elkaar gaan, voor de scheiding formeel is, al met elkaar om de tafel te moeten. Het komt weinig voor dat beide ouders willen scheiden en als jij de ouder bent die dat niet wilt en je moet ineens besluiten wanneer je je kinderen niet ziet, is dat best lastig. Door je boosheid, frustratie of verdriet kan het dan sneller escaleren.’

Op initiatief van het ministerie van Veiligheid en Justitie is het programma ‘Recht doen aan je kind’ ontwikkeld. ‘We verwachten dat dit programma ouders van minderjarige kinderen helpt de strijd te staken tijdens hun scheiding, problemen op te lossen en een veilige omgeving te bieden voor hun kinderen.’ Lees meer >>

Kind betrekken

Wanneer er een ouderschapsplan wordt opgesteld, zijn ouders verplicht om hun kinderen vanaf twaalf jaar hierbij te betrekken. Van der Valk: ‘Uit het onderzoekt blijkt dat dit vaak niet gebeurt. Dat is zonde, want uit het onderzoek blijkt ook dat als kinderen wel betrokken worden, zich gehoord voelen en beter begrijpen wat er gebeurt, de uitkomst voor hen positiever is.’

Geen contact met vader

Een andere uitkomst van het onderzoek is dat steeds meer kinderen hun vader niet meer zien na de scheiding. In 1998 is de wet Gezamenlijk gezag na scheiding ingevoerd. Daardoor zijn ouders formeel gezamenlijk verantwoordelijk voor hun kind(eren). Sindsdien zijn er steeds meer ouders die samen de zorg op zich nemen door middel van co-ouderschap, waar het voor die tijd juist vaak voorkwam dat een kind na een scheiding nog maar weinig contact had met zijn vader. Van der Valk: ‘Sinds de invoering van het ouderschapsplan, neemt het aantal kinderen dat hun vader na een scheiding niet meer ziet echter weer wat toe.’

Internaliserende problemen

De scheiding van ouders en de daaruit voortkomende conflicten, hebben veel gevolgen voor kinderen. Van der Valk: ‘We zien dat met name bij ouders die erg veel conflicten hebben tijdens en na de scheiding, de problemen die kinderen ervaren exponentieel toenemen. Het gaat hierbij meestal om internaliserende problemen zoals depressie, angst, een vermindering van het algemeen welbevinden en veel loyaliteitsconflicten.’

De dupe

Van der Valk is duidelijk: kinderen lijken de dupe te zijn van het ouderschapsplan. ‘Kinderen zijn er na de invoering van het ouderschapsplan op achteruit gegaan. Er zijn nu meer gezinnen in de groep complexe scheidingen en het is aantoonbaar dat kinderen veel last hebben van de daarop volgende conflicten. Veel meer last dan van de scheiding op zich. Bovendien zitten veel kinderen klem tussen hun ouders en verliezen ze soms het contact met één ouder terwijl ze dat niet willen.’

Intenties goed

Van der Valk: ‘De intenties van het ouderschapsplan zijn goed. Het idee om ouders te stimuleren om allebei een belangrijk aandeel in de opvoeding te hebben is mooi en positief. Het doel was ook echt om de problemen voor en onder kinderen te verminderen, maar dat is dus niet gelukt. De ouders die het nu wel goed lukt met een ouderschapsplan, was het waarschijnlijk ook zonder plan wel gelukt om de scheiding op een voor de kinderen goede manier af te ronden. Het gaat juist mis bij de gezinnen waar het eerder ook mis ging.’

De Monitor besteede afgelopen zondag 29 januari aandacht aan dit onderwerp. Kijk hier de uitzending terug.