Orthopedagoog Eveline Euser richtte zich bij haar promotieonderzoek vooral op de omvang van kindermishandeling en op factoren die het risico erop vergroten. Om de omvang van het probleem in kaart te brengen, gebruikte Euser de Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van Kinderen en Jeugdigen (NPM-2005). De cijfers hieruit verschenen in 2007. Ruim 1100 professionals meldden in 2005 gevallen van kindermishandeling bij Euser en collega-onderzoekers. Die professionals waren bijvoorbeeld kinderartsen en leraren.
De berekening laat zien dat in 2005 van elke duizend kinderen er dertig werden mishandeld. In totaal kwamen de onderzoekers uit op ongeveer 107.000 slachtoffers, inclusief alle meldingen bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Voorheen liepen schattingen uiteen van 50.000 tot 80.000 gevallen. Euser geeft twee verklaringen voor het verschil. ‘Om te beginnen waren veel studies niet betrouwbaar genoeg. Daarbij liet men volwassenen vragenlijsten invullen over hun jeugd. Terwijl als je mishandeld bent, het heel moeilijk is om vragen daarover rationeel te beantwoorden. Ook moesten de deelnemers vaak zelf inschatten wat wel of geen kindermishandeling was.’
Uit het onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de slachtoffers emotioneel of lichamelijk wordt verwaarloosd. ‘Veel mensen denken bij kindermishandeling aan seksueel misbruik of aan slaan. Wij zijn in de studie kinderen tegengekomen die met een volle luier naar het kinderdagverblijf werden gestuurd en kapotte billetjes kregen. Dat is ook kindermishandeling.’
Vertrouwen
Nederlands onderzoek is schaars, constateert Euser. ‘Terwijl kindermishandeling heel diep ingrijpt op het leven. Veel kinderen die mishandeld zijn, hebben ook op volwassen leeftijd heel veel moeite om relaties op te bouwen omdat ze niet weten hoe ze mensen kunnen vertrouwen. Want als kind kregen ze de ene keer een knuffel en de andere keer een klap. Daarom is het desastreus dat veel behandelingen niet wetenschappelijk zijn onderbouwd.’
Om meer inzicht te krijgen in een goede aanpak, zocht Euser uit welke factoren het risico erop kindermishandeling vergroten. Vooral opleiding speelt een cruciale rol. Euser constateert dat bij ouders met alleen een zeer lage opleiding (basisschool) kindermishandeling zevenmaal zo vaak voorkomt als onder ouders met een hogere opleiding. ‘Opleiding heeft ook op andere factoren invloed: de omgeving en het werk bijvoorbeeld’, verklaart Euser.
Schrikbarend is het cijfer over vluchtelingen. Zij hebben weliswaar ook vaak een zeer lage opleiding, maar kindermishandeling komt onder vluchtelingen tweeënhalf keer zo vaak voor als onder andere laagopgeleiden. ‘Dat komt waarschijnlijk omdat ze veel last hebben van trauma’s. Vaak gaat het om mensen uit bijvoorbeeld voormalig Joegoslavië, Irak, Iran en Somalië.’ Euser pleit voor meer steun aan oorlogsslachtoffers. ‘Nederland heeft veel te weinig gespecialiseerde behandelcentra. Het is een smet op ons blazoen, waarvoor de Verenigde Naties ons al vaker op de vingers heeft getikt.’
In gesprek
Het melden van kindermishandeling moet nog meer worden gestimuleerd, vindt Euser. ‘Dat de overheid sectoren heeft verplicht uiterlijk eind 2010 een meldcode in te voeren, juich ik toe. Maar ook opleidingen moeten beter onderwijzen hoe je moet melden. Veel meldingen zijn te summier. Dan kun je geen goede afweging maken. Bovendien moet je in het belang van het kind echt met de ouders in gesprek. Dat gebeurt lang niet altijd.’
Sommige professionals zijn bang om op een melding te worden afgerekend. Mede daarom aarzelen ze. ‘Alle organisaties, van zorginstellingen tot scholen, moeten achter hun mensen staan’, stelt Euser. ‘De overheid, wetenschappers en alle professionals die met kinderen te maken hebben, moeten elkaar helpen kindermishandeling aan te pakken. Meer onderzoek met informanten is daarvoor een vereiste.’
Dit artikel staat in Zorg + Welzijn Magazine nummer 1, januari 2010.
Bron: Foto: ANP/Roos Koole
