Op de vraag waar we elkaar treffen, oppert Cees dat we wel kunnen afspreken in het Inloopschip, een opvang voor dak- en thuislozen in een monumentaal pand in hartje ’s-Hertogenbosch. Het is de plek waar hij acht jaar geleden terechtkwam toen hij dakloos werd. Een plek waar hij nog steeds veel komt. Niet meer als cliënt, maar als vrijwilliger.

Andermans problemen

Twee keer per week maakt hij verse soep voor mensen die aangewezen zijn op de voorziening voor bed, bad en brood. Als geen ander begrijpt hij wat mensen die hier komen doormaken; het doet hem goed al hij iets voor hen kan betekenen. ‘Maar’, zegt hij uit eigen ervaring, ‘andermans problemen kan ik niet oplossen. Dat moeten mensen zélf doen. Een oplossing komt pas als mensen bereid zijn aan zichzelf te werken. Zolang ze die verantwoordelijkheid niet aankunnen of hun problemen ontkennen, dan wordt de oorzaak van het probleem niet weggenomen.’

Verantwoordelijkheid

Cees weet inmiddels dat een verandering pas beklijft als je de volle verantwoordelijkheid voor je eigen handel en wandel op je neemt. Daar had hij zelf heel wat jaren voor nodig. Cees is hoger opgeleid en vader van een zoon (30) en dochter (32). Hij had altijd goede banen en genoeg geld om te kopen wat hij wilde hebben, ook na zijn scheiding.

Onder de radar

De kentering kwam toen hij zijn baan kwijtraakte als hoofd van de Technische Dienst in een ziekenhuis. ‘Ik liep tegen de zestig en kwam niet meer makkelijk aan een nieuwe baan. Psychisch ging het niet goed met me, maar daarvan wilde ik niets weten. Ik zat volledig in de ontkenning. Als mensen mij vroegen hoe het met me ging, dan zei ik “goed”. Ik wilde geen hulp en dacht dat ik er wel weer bovenop zou komen. Uit schaamte hield ik mensen op afstand, ik verdween onder de radar. Ik kwam mijn huis nauwelijks uit, liet de gordijnen dicht, brieven maakte ik niet open en mails las ik niet.’

Rugzakje met ondergoed

Zo’n vijf jaar lang hield Cees deze manier van overleven vol. Er was continu stress en angst voor deurwaardes, het spaargeld was op en dikwijls waren er dreigende telefoontjes van de hypotheekverstrekker, de zorgverzekeraar en energieleverancier. ‘Op een gegeven moment – ik was in de stad – werd ik gebeld met de mededeling dat mijn huis werd leeggehaald. Dat ik maar even langs moest komen als ik nog iets nodig had. Toen ik bij mijn huis kwam werd er al een ander slot op deur gezet. Nog diezelfde dag stond ik met een rugzakje met wat ondergoed op de stoep bij het Inloopschip.’

Van kastje naar muur

Na acht nachten in de opvang verbleef Cees nog een paar dagen bij familie en een goede kennis. Daarna ging het helemaal mis bij het aanvragen van een bijstandsuitkering waar hij gevoelsmatig van het kastje naar de muur werd gestuurd. ‘Ik kon niet meer. Ik was op.’

Boost

Er volgde een opname in een ggz-instelling. Daar kwam Cees beetje bij beetje tot rust. Hij kreeg op tijd eten en drinken en hij kon niet meer gebeld worden door boze schuldeisers. Vanuit die basis startte hij met psychotherapie. “Dankzij een urgentieverklaring kreeg ik kort daarna een kleine benedenwoning, een uitkering en een werkervaringsplek bij de sociale dienst. Van dat werk, als baliemedewerker, kreeg ik een enorme boost, dat werk deed ik met zoveel plezier. Ik was weer tussen de mensen. Ook kreeg ik al mijn huisraad weer terug, heel confronterend. Daarbij zaten allemaal dozen met ongeopende brieven. Mijn restschuld bedroeg ruim 120.000 euro.’

Drie Jumbotassen

‘Ik heb alle post open gemaakt. Iedere brief was weer een confrontatie, ook vanwege de taal die almaar dreigender werd. Met een administratie van drie Jumbotassen vol ben ik eerst naar het wijkplein gegaan, daar is alles geordend en in mappen verdeeld. Daarna ben ik naar gemeente gegaan en heb ik aangeklopt bij de Kredietbank: jongens kunnen jullie mij helpen?’

Ontdaan van de maskers

‘Er volgde een heel stevig gesprek om te kijken hoe gemotiveerd ik was, want je gaat tenslotte wel iets aan. Daar moet je aan toe zijn. Wat ik om mij heen zie, is dat veel mensen met schulden op dit punt afhaken, omdat ze de verantwoordelijkheid niet aan kunnen of willen. Je moet er rijp voor zijn, stabiel genoeg. Bij mij heeft de psychotherapie daar veel erg voor geholpen. Gedurende twee-en-een-half jaar heb ik me ontdaan van al mijn maskers. Ik ben mezelf gaan aanvaarden om wie ik ben.’

Schuldsanering

De rechtbank honoreerde vorig jaar een gemeentelijk aanvraag voor een verkort WSNP-traject (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen). Cees kreeg een bewindvoerder en hij werd toegelaten tot een schuldsaneringstraject. Sinds een maand heeft hij een ‘schone lei’ verklaring en is hij schuldenvrij. Iedere dag leest hij zijn mails, checkt hij zijn banksaldo en brievenbus. ‘Als ik merk dat ik psychisch uit balans raak, dan zoek ik op tijd hulp.’ Nu wel, knikt hij. Dan, tot besluit, zegt Cees: ‘Ik heb een periode van welvaart meegemaakt, met een gebrek aan welzijn. Nu is het andersom. Ik ben gelukkig.’