‘Het enige wat ik nog kon doen is aanhoudend en keihard gillen. Zo hard dat de buren aanbelden om 3 uur ‘s nachts. De voordeur ging open en ik kon wegvluchten.’ Lale Gül vertelt over hoe ze na de publicatie van haar boek “Ik ga leven” haar ouderlijk huis moest ontvluchten. Ze werd op haar kamer vastgehouden onder bewaking van haar familie. Elke poging om de koffers te pakken werd hardhandig tegengehouden. Enkele dagen daarvoor stond Lale voor een “tribunaal” van ooms, ouders, neven om aan te horen wat ze de familie had aangedaan met de publicatie van haar boek. ‘Ze zeiden: “We gaan je tanden eruit slaan”. Ik wilde weg, maar de familie zorgde ervoor dat dát niet lukte.’

Eergerelateerd geweld

Gül is er niet minder strijdbaar om geworden. Tijdens het Zorg+Welzijn congres Huiselijk geweld op 11 mei vertelt ze hoe de eer van de familie, van haar ouders, broer en zus werd aangetast door de verschijning van haar boek: Ik ga leven. ‘Mijn ouders ervaren dat hun goede naam, hun integriteit wordt aangetast door mijn boek. Mijn zusje krijgt op de Islamitische school te horen: “Jouw zus is slecht, ze zegt dat god slecht is”. In de gemeenschap is hun naam aangetast door iets wat ik heb gedaan: het boek geschreven.’

Bedreigingen

Toen ze ’s nachts om 3 uur op straat stond nadat ze haar ouderlijk huis was uit gevlucht belde ze… Femke Halsema, die ze had ontmoet bij de presentatie van haar boek. Waar moest ze heen? Halsema gaf haar het adres van een safe house voor bedreigde schrijvers. Daar heeft ze 5 maanden gewoond. Eergerelateerd geweld ervaart Lale Gül nog steeds aan den lijve, vooral in haar mailbox en op social media. Ze heeft beveiliging en moet telkens aangifte doen van bedreigingen.

Hulpverleners

Tijdens het Z+W congres wordt eergerelateerd geweld besproken tussen Lale Gül en Rob Ermers, onderzoeker en gespecialiseerd in trainingen aan professionals over eergerelateerd geweld. ‘Belangrijk is dat professionals die in een situatie van eergerelateerd geweld aan hun cliënten de opties voorleggen: als je dit doet, gebeurt dat. Als de cliënt uit de waarden en normen van de gemeenschap wil stappen, dan loop je het risico dat je buitengesloten wordt door je familie en door de gemeenschap. De hulpverlener moet die risico’s in kaart brengen; als jij deze stap zet, dan wordt jouw familie beschadigd. Geweld heeft een motief. Als je als hulpverlener de morele kwesties aan de oppervlakte kunt krijgen, dan kan jij en de cliënt daar op handelen.’

Eerschade

‘Het is toch wel iets anders als je een keuze moet maken onder bedreiging van geweld’, werpt Lale Gül tegen. ‘Ik heb niet te vrezen van mijn ouders, maar wel van sommige familieleden en vooral van de mensen daarbuiten. Zij storen zich aan mijn mening en willen dat niet horen. Moet ik dan alleen voor mezelf opkomen? Of moet ik kiezen voor mijn familie? Er zijn heel veel mensen die in hetzelfde schuitje zitten als ik. Dat blijkt ook wel uit alle reacties die ik krijg en de vrouwen die ik heb begeleid. Jij bent de enige die kan kiezen voor jezelf. Als je zelf niet gelooft in wat jouw familie en de gemeenschap gelooft, dan is de eerschade voor de familie uiteindelijk niet jouw probleem.’

Turkse hulpverlener

Zouden professionals iets kunnen doen in de situatie waarin Lale Gül zich bevond toen ze haar boek had geschreven? ‘Misschien was het mogelijk geweest om mijn ouders uitleg te geven: “Jullie maken je zorgen, maar het valt mee”. Misschien had een hulpverlener hen kunnen begeleiden om te gaan met de afwijzing in de gemeenschap en met de eerschade aan de familie. Dat zou dan toch een Turkse hulpverlener moeten zijn. Mijn moeder kent helemaal geen Nederlands. Ze zit de hele dag thuis, doet het huishouden en kijkt Turkse tv. Mijn vader praat nauwelijks Nederlands in zijn werk. Een Turkse hulpverlener wordt eerder binnen gelaten in de familie. Want bij die Nederlanders “moet alles maar kunnen”, vinden mijn ouders en de gemeenschap.’

Schuldgevoel

Zelf is ze inmiddels in therapie. Niet vanwege de geweldsdreiging maar vanwege het schuldgevoel dat Lale Gül heeft. ‘Mijn moeder is nog steeds heel ongelukkig en vaak ziek. Ze voelt zich overrompeld, ik ben de schuldige die de familiebreuk heeft veroorzaakt. Ik voel mij door mijn ouders in de steek gelaten. Houdt mijn moeder onvoorwaardelijk van mij? Zij heeft mij toch ter wereld gebracht? Ik heb sinds die tijd nooit meer iets van haar gehoord, nog geen appje. Ik hoor wel van mijn broer en zus dat ze slecht over mij denkt. Ze heeft wel gezegd dat ze wilde dat ze een steen had gebaard.’