Burgers bewust maken van wat eenzaamheid is en hen laten meedenken over wat je daartegen kunt doen. Dat is het doel van de nieuwe campagne van Coalitie Erbij: ‘Eenzaamheid, wat doe jij eraan?’ Het gaat om eenzaamheid bij anderen, maar ook van jezelf. ‘De belangrijkste rol van hulpverleners is om de signalen van eenzaamheid bij cliënten op te pikken en mensen te motiveren actie te ondernemen die bij hen past’, zegt Arie Ouwerkerk, directeur van Coalitie Erbij.

Taboe
Acht landelijke organisaties en brancheorganisaties, zoals de MOgroep, Nationaal Ouderenfonds en Leger des Heils, maken deel uit van Coalitie Erbij, een samenwerkingsverband om eenzaamheid te bestrijden. Ruim 1 miljoen mensen voelt zich sterk eenzaam, blijkt uit onderzoek. ‘Het is een groot maatschappelijk probleem en een taboe’,  zegt Ouwerkerk. ‘De meerderheid van de mensen die eenzaam zijn, hebben vooral problemen met de kwaliteit van sociale relaties.’

Signaleren
Hoogleraar Theo van Tilburg zei vorig jaar in Zorg+Welzijn dat er nog te gemakkelijk wordt gedacht over de aanpak van eenzaamheid. Er zijn langdurige en intensieve programma’s nodig om eenzaamheid bij mensen te keren.’ Dat ben ik met Van Tilburg eens’, zegt Arie Ouwerkerk. ‘Maar eenzame mensen zullen niet zo snel meedoen aan zo’n intensief programma. Cursussen via internet geven nu meer mogelijkheden die we moeten aanpakken. Eenzaamheid moet zo snel mogelijk worden gesignaleerd. Er is niet één one size fits all – aanpak, daarom spelen professionals in de juiste aanpak een belangrijke rol.’

Mensen in een sociaal isolement hebben geen sociaal netwerk of enige vorm van steun. Ze zijn daarom volledig aangewezen op professionele hulp als ze hulpbehoevend worden. Eenzaamheid is maar moeilijk te bestrijden. Lees in dit dossier allerlei artikelen en blogs over eenzaamheid en sociaal isolement. Lees meer>>

Participeren
Maar hulpverleners zijn heel verschillend in alertheid en empathisch vermogen om eenzaamheid te herkennen en te bespreken, volgens Ouwerkerk. ‘Dat is deels persoonsgebonden, maar ligt deels ook aan de manier waarop instellingen instrumenten meegeven aan hun hulpverleners. Daarnaast is het belangrijk dat professionals hun sociale kaart kennen. Dus weten wat er in de wijk, in het dorp en in de omgeving voorhanden is, waar mensen in kunnen participeren zodat ze niet alleen thuis blijven zitten.’

Wijkteam
In veel steden zie je dat de strijd tegen sociale isolering een speerpunt in het gemeentebeleid is, constateert Ouwerkerk tevreden. ‘Het wijkteam is de plek waar signalen van eenzame mensen kunnen worden opgevangen. Wijkteammedewerkers kunnen snel schakelen en mensen overdragen naar andere hulpverleners en vrijwilligers die hen kunnen activeren. Maar dit moet zich nog in de praktijk uitkristalliseren.’

Beperking
Een grote risicogroep  om eenzaam te raken zijn mensen met een psychische of een verstandelijke beperking. Ouwerkerk: ‘Belangrijk is dat deze mensen werk hebben of een andere zinvolle dagbesteding. Ze moeten de mogelijkheid hebben ergens binnen te komen, bijvoorbeeld in een buurthuis of in een wijkcentrum. Het is een illusie te denken dat burgers dit soort voorzieningen allemaal over kunnen nemen. Omgang met kwetsbare groepen vraagt deskundigheid van professionals. Daar wordt naar mijn idee te vaak door instanties aan voorbij gegaan.’