‘Jongeren beginnen niet veel eerder met seks dan vroeger’, zo stelt Janssens, projectleider preventie en aanpak (seksueel) grensoverschrijdend gedrag bij Movisie, gerust. ‘Maar ze komen wel steeds vroeger en meer in aanraking met seksueel getinte beelden. Op tv en online zien ze veel beelden die denigrerend naar vrouwen zijn. En ouders hebben niet altijd controle over wat kinderen zien. Wanneer je seksueel weerbaar bent, ben je beter in staat deze beelden te beoordelen.’

Dwang

Het beeld van de vrouw als gewillige stoeipoes met schuddende billen veroorzaakt niet per definitie grensoverschrijdend gedrag, stelt Janssens, maar versterkt de seksestereotiepe beeldvorming over vrouwen wel. ‘Hoe veel en vaak seksuele dwang onder laagopgeleide jongeren voorkomt, de cijfers liegen er niet om. Dus we hebben hier wel een issue.’

Vragen

Het is daarom goed om het onderwerp seksualiteit in alle vormen bespreekbaar te maken, vindt Janssens. Maar wanneer je dat als docent of weerbaarheidstrainer wilt, is het goed om te weten hoe je dit het beste kunt doen. Wat kun je vragen? Hoe stel je de vragen? En wat is de invloed van de omgeving? ‘Hoewel er niet veel onderzoek naar de effectiviteit van methodes voor seksuele weerbaarheid is, is er wel een aantal methodes die hooggewaardeerd en veel toegepast worden’, vertelt Janssens.

De drie methodes Benzies & Batchies, Lespakket JONGENS en Be A Man! worden goed gewaardeerd, zowel door jongeren zelf als door betrokkenen uit het onderwijs en jongerenwerk. De methodes worden gebruikt om de weerbaarheid te vergroten bij laagopgeleide jongeren tussen de twaalf en zestien jaar. Uit onderzoek blijkt namelijk dat deze jongeren meer risico lopen op seksueel grensoverschrijdend gedrag dan andere groepen jongeren. Informatie over deze methoden en ervaringen ermee in de praktijk zijn gebundeld in een speciale publicatie >>

Nadenken

‘Het is goed om open over seksualiteit te praten en allerlei opvattingen te kunnen delen. Ga niet met opgeheven vingertje zeggen wat jongeren moeten vinden, leer jongeren zelf nadenken. Maar het is ook goed om als docent, begeleider of jongerenwerker een norm te stellen’, waarschuwt Janssens. ‘Je moet als begeleider wel iets mee durven geven.’

Grenzen

Hoe ga je met elkaar om als je een meisje leuk vindt, bijvoorbeeld. Wanneer en hoe geef je aan als je iets niet ok vindt. Wat zijn je grenzen en hoe voel je die? ‘Ook jongens hebben grenzen’, zegt Janssens. ‘Het is belangrijk om dit duidelijk te maken, want er wordt vaak gedacht dat jongens altijd maar zin hebben en nooit “nee” zeggen.’

Hokjes

‘Bij Turkse en Marokkaanse jongeren wordt er bovendien vaak in hokjes gedacht als het over vrouwen gaat’, legt Janssens uit. ‘Bijvoorbeeld: met Turkse en Marokkaanse meiden ga je op een bepaalde manier om, maar met blonde meiden mag je alles doen. In twee van de methoden wordt er gewerkt met peer educators. Bij de methode Be A Man! gaan iets oudere Turkse en Marokkaanse jongens met hen in gesprek. Zij zeggen niet: “zo hoort het”, maar dagen de jongeren uit zelf inzicht te krijgen in hoe je wel of niet met elkaar omgaat.’

Kleuters

Lastig blijft het onderwerp wel, meent de projectleider. ‘Vaak willen scholen wel vroeg beginnen met het onderwerp seksuele weerbaarheid, maar zeggen dan dat de leerlingen er nog niet aan toe zijn. Terwijl ik vind dat kinderen nooit te vroeg over seksualiteit kunnen praten; ook met kleuters kan je praten over wat oké is en wat niet. Je moet alleen aansluiten bij waar ze mee bezig zijn. Wanneer mijn zoontje mij op de billen slaat als we onder de douche staan, kan ik dat moment aangrijpen om te vertellen dat zoiets onprettig is en waarom. Als je pas begint over seksualiteit wanneer jongeren al volop aan de gang zijn, dan ben je echt te laat. En, vragen hebben ze allemaal.’

De seksuele voorlichting aan mensen met een verstandelijke beperking wordt niet geëvalueerd of is niet gebaseerd op theoretische kennis. Dat blijkt uit onderzoek van gepromoveerd onderzoeker Dilana Schaafsma aan de universiteit van Maastricht. Terwijl het juist belangrijk is om te weten wat werkt, want deze groep heeft baat bij een betere weerbaarheid op seksueel gebied. Lees hier meer >>