Het zijn niet veel meiden die naar Syrië gaan om zich bij ISIS aan te sluiten, vertelt Sahar Noor van het Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS). Twee op de tien jonge Europese ISIS-gangers is vrouw, sinds 2012 vertrokken er naar schatting 60 vrouwen vanuit Nederland naar Syrië. Toch kreeg KIS vragen over deze kleine groep vanuit welzijnsorganisaties,  scholen en maatschappelijke instellingen. Noor verkende de profielen van deze jonge vrouwen en we kunnen voorkomen dat ze uitreizen. Ze deed literatuuronderzoek en hield interviews met experts.

Romantiek
Mannen en jongens hebben een andere motivatie om naar Syrië uit te reizen, zo blijkt uit allerlei onderzoeken naar Syriëgangers. Voor mannen zijn dat bijvoorbeeld financiële redenen, het krijgen van status en macht en het worden van een strijder. Bij meiden speelt romantiek een rol.  ‘Bij vrouwen speelt vooral de belofte van een huwelijk. De rol van de vrouw wordt verheerlijkt in het Khalifaat (de Islamitische staat waar ISIS naar streeft red). Er wordt hen verteld: hier wordt er voor je gezorgd en kun je een bijdrage leveren. De vrouw wordt op handen gedragen, zo beloven ronselaars.’

Naïef
En dat spreekt bepaalde kwetsbare meiden aan, zo blijkt. Opvallend is dat de grootste groep vrouwelijke uitreizigers niet eens de ‘ideologisch onderlegden’ zijn. Intelligente vrouwen met kennis van islam en politiek (15%). Noor vertelt dat zo’n 70 procent van de vrouwelijke uitreizigers behoorlijk naïef is: onzeker en zoekend, ze praktiseren nog maar kort de islam, maar hebben weinig interesses in theologische dimensies van het geloof. Belangrijke kenmerken bij alle uitreizigers zijn: de meisjes komen uit een beknellende thuissituatie, hebben een laag opleidingsniveau, zijn in hun verleden losbandig geweest en hebben een kentering in hun leven ervaring waardoor ze gaan nadenken over hun identiteit.

Religie
‘Ze zijn dus niet altijd politiek gemotiveerd, maar eerder op zoek naar liefde en affectie’, legt Noor uit. ‘Bovendien hebben ze vaak een turbulent leven achter de rug  en proberen ze een nieuwe start te maken door zich aan te sluiten bij ISIS.’ Noor omschrijft in haar verkenning dat jonge moslimvrouwen in sommige gevallen religie ervaren als houvast in een moeilijke situatie. Vooral als ze kwetsbaar en emotioneel geïsoleerd zijn. Het gevoel er alleen voor te staan, maakt hen beïnvloedbaar en gevoelig voor affectie, liefde en erkenning. En daar spelen ronselaars op in.

Loverboy
‘Dit proces is vergelijkbaar met loverboy-problematiek’, vertelt Noor. ‘De overeenkomsten zijn vooral te zien in de profielen van de slachtoffers en de wijze van rekruteren die op grooming lijkt. De meiden worden bij hun ouders weggedreven, waardoor ouders geen grip meer hebben. Ze worden verteld dat hun ouders religieus onwetend zijn. Dus alles wat die ouders zeggen, komt niet meer aan bij die meiden.’ Volgens de onderzoeker is het daarom belangrijk om effectieve aanpak bij loverboy-problematiek ook in te zetten bij deze meiden. ‘Belangrijk is om ze te empoweren zodat ze weten waar hun grenzen liggen en dat ze grensoverschrijdend gedrag kunnen herkennen. Ook de betrokkenheid van ouders is heel belangrijk: een stabiele thuissituatie kan voorkomen dat een meisje uitreist.’

Radicalisering
Het is belangrijk om te weten dat niet iedere meid die zich gaat interesseren voor de islam of haar geloof intensiever gaat belijden ook daadwerkelijk radicaliseert, waarschuwt Noor. ‘Maar wanneer dat proces heel snel gaat in combinatie met een aantal factoren, dan is dat wel een teken aan de wand. Bijvoorbeeld dat een meisje van de een op de andere dag haar strakke spijkerbroek inwisselt voor islamitische kleding. En dan ineens stopt met werken, omdat ze niet met mannen wil samenwerken. Een andere vriendgroep krijgt en kritisch wordt ten opzicht van ouders. Het is de combinatie van diverse  gedragsveranderingen met grote consequenties voor hun zelf en omgeving waarbij er niet gereflecteerd wordt op de eigen handelen.’

Download hier de publicatie: ‘Vrouwelijke ISIS-gangers: waarom gaan ze?’