Professionals weten zich vaak geen raad wanneer een cliënt over geesten, djins of het boze oog begint, zegt Sahin, ook teamleider bij het Time Out Huis in Nijmegen waar voornamelijk meisjes met een migratie-achtergrond wonen. ‘De onbekendheid hierover bij professionals is groot, maar het is belangrijk dat ze weten dat dit in sommige culturen een grote rol kan spelen. Vraag bij bepaalde klachten naar de verklaring die in het land van herkomst zouden worden gegeven. Wat zou de familie daar zeggen? Wat zouden ze aanraden? Op die manier kun je dit thema aansnijden.’

Rituelen

Ze wijst erop dat bijvoorbeeld in de Eritrese christelijke gemeenschap het geloof in religieuze rituelen groot is. ‘Eritrese cliënten zijn vaak erg gesloten en zullen dit zelf niet ter sprake brengen, maar een professional kan daar wel – met deze kennis in het achterhoofd – naar vragen.’

Bezeten

Veel Eritreeërs zijn bovendien lang – soms jaren – onderweg geweest. Eenmaal op de veilige plek in Nederland kunnen ze zich erg gedesillusioneerd voelen. ‘Er komt dan zoveel op ze af dat ze soms psychosomatische klachten krijgen. Dan kan het gevoel ontstaan “bezeten te zijn” door geesten.’

Effect

Sahin wordt – als expert multicultureel vakmanschap – bij dit soort zaken om advies gevraagd. ‘Hulpverleners weten niet hoe serieus ze dit soort verhalen moeten nemen. Houden ze me aan het lijntje of speelt dit echt binnen deze cultuur?’ Haar advies: ‘Toon interesse en laat – in woorden en houding – zien dat je de cliënt serieus neemt. Het feit dat je zelf niet in dit soort rituelen gelooft, is niet belangrijk. Je moet je eigen overtuiging en oordeel even parkeren. Vraag hoe de rituelen werken, wat hij of zij als effect verwacht.’

Serieus

Door de cliënt serieus te nemen, blijft de werkrelatie goed en kan ook het reguliere hulptraject worden voortgezet. ‘Als er een gebedsgenezer geraadpleegd wordt door een cliënt, vraag dan hoe hij bekend staat in de gemeenschap. Blijf betrokken. Zoek samen naar manieren waarop zijn rituelen uitgevoerd kunnen worden tegelijk met de westerse manier van behandelen.’

Open houding

Met een open houding kan heel veel worden bereikt. Niet alleen om religieuze, maar ook om culturele tradities te bespreken. Ze geeft het voorbeeld van een vader uit Liberia wiens dochter uit huis zou worden geplaatst. Hij was faliekant tegen en er werd gevreesd voor eer gerelateerd geweld. ‘Ik ben in gesprek gegaan met de vader. Hij wilde het voorleggen aan zijn stam, hij kon dit zelf niet beslissen.’

Westerse bril

Sahin kwam erachter dat de man – in Europa – een nieuwe stam had opgericht. ‘Bestaande uit 500 man, verdeeld over heel Europa. We hebben hen laten overleggen en uiteindelijk is het meisje zelfs in een pleeggezin van de stam in Nederland geplaatst. Uiteraard onder strakke voorwaarden, wat ervoor zorgde dat we in goede samenwerking verder konden.’ Ze bedoelt maar. Het afzetten van een westerse bril is zo belangrijk als hulpverlener.

Handelingsverlegenheid

Sahin weet hoe groot de handelingsverlegenheid bij professionals rondom religie is. ‘En het ongemak rondom dit soort rituelen of het inschalen van alternatieve gebedsgenezer is mogelijk nog groter. Maar in Nederland mag religie in het publieke domein dan door de ontzuiling geen grote rol meer spelen. Voor heel veel migrantengroepen is het een belangrijke houvast.’

Valkuil

Ook bij jongeren speelt het geloof vaak nog een belangrijke rol. ‘Juist bij gezinnen met een migratieachtergrond wordt religie doorgegeven. Het is een valkuil te denken dat religie geen rol meer speelt. Ik hoor professionals nog wel eens beweren: het geloof speelt bij deze cliënt geen rol, ze draagt geen hoofddoek en loopt thuis met schoenen aan. Maar dat zijn echt de verkeerde conclusies.’

Kindermishandeling

Ze adviseert in haar werk bij de jeugdbescherming professionals altijd om het geloof te bespreken. Juist ook bij ernstige gevallen als huiselijk geweld of kindermishandeling. ‘In geen enkele religie wordt dat goedgekeurd. Het kan heel goed zijn om mensen daar bewust van te maken.’