Ouderenmishandeling is volgens Movisie een onderschat probleem en wordt meestal niet of te laat herkend. Het aantal meldingen van ouderenmishandeling stijgt jaarlijks. In 2014 zijn er in totaal 2360 meldingen en adviesvragen geregistreerd bij steunpunten huiselijk geweld (nu Veilig Thuis) geregistreerd. Dat betekende een stijging van 39 procent ten opzichte van 2013. Dit is echter maar een fractie van het aantal daadwerkelijke gevallen van ouderenmishandeling, dat volgens  het ministerie van VWS op zo’n 200.000 wordt geschat.

Ontspoorde mantelzorg

Goes: ‘In principe zijn er vijf vormen van misbruik die vaak voorkomen bij ouderen. Ten eerste is dat psychisch misbruik. Dit kan zich uiten in bijvoorbeeld stelselmatig schelden en treiteren, het onnodig schenden van de privacy van de oudere of het bekorten in de bewegingsvrijheid. Ook fysieke vormen van mishandeling, zoals slaan, schoppen en vastbinden, komen met regelmaat voor. Een andere vorm van ouderen mishandeling is financieel misbruik. Ook ontspoorde mantelzorg en verwaarlozing worden gesignaleerd. In mindere mate komt daarnaast ook seksueel misbruik bij ouderen voor.’

Meldcode huiselijk geweld

Professionals zijn verplicht de meldcode huiselijk geweld te gebruiken als ze vermoedens hebben van ouderenmishandeling. Deze meldcode bestaat uit 5 stappen: in kaart brengen van signalen, overleggen met een collega of een deskundige op het gebied van letselduiding, gesprek met de betrokkene(n), het wegen van het huiselijk geweld en tot slot het beslissen over zelf hulp organiseren of melden. Maar ondanks dat deze meldcode verplicht is, geeft Goes aan dat niet alle professionals hem gebruiken. ‘Sommige professionals hebben moeite om een signaal om te zetten: is hier iets aan de hand waarbij ik iets moet doen en zo ja wat? Daarnaast gebeurt het ook dat professionals niet goed weten hoe ze de situatie ter sprake moeten brengen of zich hier niet zeker bij voelen. Er moet wat ons betreft meer deskundigheidsbevordering komen.’

Ieder jaar krijgen naar schatting 200.000 ouderen te maken met mishandeling. Onder ouderenmishandeling verstaan we fysiek geweld, psychisch geweld, financiële uitbuiting en verwaarlozing. Lees meer in het Dossier Ouderenmishandeling >>

Handelingsverlegenheid

Op het ministerie van VWS wordt op dit moment gewerkt aan een actieplan dat gericht is op het doorbreken van de handelingsverlegenheid van professionals. Daarnaast denkt Goes dat ook zorgorganisaties zelf meer aan het thema kunnen werken. ‘Start bijvoorbeeld een leerkring op de werkvloer waar collega’s met elkaar bespreken wat ze tegenkomen en hoe ze hiermee omgaan. Collega’s moeten elkaar ondersteunen en wakker houden.’

Signalen

Maar hoe kun je als professional nou merken dat er sprake is van ouderenmishandeling? Er zijn volgens Movisie verschillende signalen die hierop kunnen wijzen. Stil en teruggetrokken of juist heel druk gedrag, het schrikken van aanrakingen, vaak verwondingen hebben en daar ongeloofwaardige verklaringen voor geven, een onverzorgd uiterlijk, vieze, kapotte kleren, ongewassen haren en lichaam, het feit dat er spullen ontbreken in huis of dat een oudere eigenlijk geen idee meer heeft van de eigen financiën.  Goes: ‘Professionals moeten zich er ook van bewust zijn dat ouderen de mishandeling niet altijd doorhebben of willen toegeven. Dat heeft te maken met hun kwetsbaarheid. Iemand die last heeft van beginnende dementie kan het verdwijnen van spullen wijten aan het feit dat hij of zij niet meer weet waar ze deze hebben gelaten. Daarnaast is er vaak sprake van een loyaliteitskwestie en kunnen ouderen bang zijn om de zorg die ze krijgen van bijvoorbeeld een familielid kwijtraken als ze een bepaalde vorm van mishandeling bespreekbaar maken. Daarom is het zo belangrijk dat professionals het zien en aankaarten. Het veiligstellen van de oudere kan namelijk alleen als je zorgt dat de geweldpleger stopt.’