Het ministerie van VWS gaat er in diverse beleidsbrieven vanuit dat de problemen in de (langdurige) zorg zullen worden opgelost in het sociaal domein door sociaal werkers.
Als die, bij ondersteuning, het welzijn en de leefwereld van mensen leidend kunnen laten zijn, kan dat een enorme winst voor de zorg betekenen. Dan gaan mensen met sociale problemen niet langer naar de huisarts, maar kunnen zij terecht bij de sociaal werker in hun buurt. In de praktijk echter zitten beleidsregels en -werkwijzen de professionele vrijheid van sociaal werkers nog steeds in de weg.
Dat sociaal werkers moeite hebben om binnen te komen bij mensen waarvan zij weten dat zij kampen met een huurachterstand en dat zij daarom maar niet vertellen dat ze door de gemeente betaald worden, laat zien hoe weinig vertrouwen die mensen erin hebben dat ze door de overheid goed geholpen gaan worden. Na de controlerende overheid verschuiven we nu naar een overheid die de menselijke maat als uitgangspunt neemt.
Voorbeelden zijn de financiële ondersteuning van (dreigende) knelpunten bij particulieren en bedrijven tijdens de lockdowns en onlangs weer vanwege de energietarieven. Dat zou ik ook zo graag zien bij de ondersteuning van mensen die sociaal onderuit dreigen te gaan. Daar moeten we nog zoveel repareren en vertrouwen terug winnen. Sociaal werkers zijn de mensen die dat vertrouwen in de overheid kunnen helpen herstellen, maar beknot hen dan niet in hun professionele besluitvorming en mogelijkheden tot handelen. Laat hen doen wat werkt en wat nodig is.
Werken vanuit vertrouwen is een belangrijk uitgangspunt bij de menselijke maat. Natuurlijk, ‘er wordt publiek geld besteed, dat moet verantwoord worden’, maar Movisiecollega Janny Bakker spreekt terecht haar zorgen uit over de grote aandacht die uitgaat naar het cijfermatig verantwoorden. Sociaal professionals kunnen prima op een andere manier laten zien wat zij allemaal voor elkaar krijgen. En gelukkig beginnen steeds meer gemeenten op een andere manier te meten of hun geld wel goed besteed wordt en willen ze juist weten wat de outcome en de kwaliteit van de zorg en ondersteuning van hun bewoners in een kwetsbare situatie is.
Met veel interesse woonde ik de Marie Kamphuis Lezing van Herman de Mönnink bij, ‘Methodische continuïteit: Onmisbaar voor solide sociaal werk’. Zijn lezing bevestigt dat je als sociaal werker prima kunt afwijken van beleidsmatige – en ja, zelfs van wettige – regels. Als je als professional gebruikmaakt van basismethoden die horen bij je beroep en daar vervolgens professionele besluitvorming op toepast, kun je prima verantwoorden wat je doet en waarom je je laat leiden door wat iemand nodig heeft. En als je bij de ondersteuningsopdracht die daaruit voortkomt ook nog eens put uit de voorhanden zijnde kennis uit de databank Effectieve Sociale Interventies, sta je sterk.
Hoe mooi zou het zijn als dit professionele proces uiteindelijk leidt tot het aanpassen van belemmerende beleidsregels en wetten zodat de leefwereld ook voor de overheid op de eerste plaats komt en niet de cijfermatige controle van het nuttige werk dat sociaal werkers verrichten.
Reageren? A.peters@movisie.nl
