In en buiten Nederland worden vrijheden ingeperkt en gehoorzamen mensen daar voor het overgrote deel aan. Ik beweer niet dat die regels allemaal overbodig of onterecht zijn. Om de verdere uitbraak van het virus en grootschalige sterfte tegen te gaan, zijn maatregelen nodig. Maar het is opmerkelijk dat er niet meer aandacht is, en wordt opgeëist, voor maatwerk. En dat de autonomie en eigen regie van mensen niet meer gewicht krijgt. Vanuit de systeemwereld wordt amper gebruik gemaakt van de kracht en mogelijkheden van mensen zelf.

Uit eigen ervaring weet ik dat het vrijwel onmogelijk is om hierin ‘in te breken’. Ook ik conformeerde me aan de regels. Mijn moeder zat na een beroerte in een revalidatieafdeling van een verpleeghuis. Net als elders ging het huis op slot en was contact met haar lange tijd vrijwel onmogelijk. Haar kamer was op de begane grond, waardoor we via een kiertje met elkaar hadden kunnen praten. Dat mocht echter niet vanwege het risico op besmetting. Voor de huiskamer, die aan een klein terras grensde, was een doek gespannen. Het zwaaien van familieleden veroorzaakte verwarring en onrust bij de bewoners, werd mij te verstaan gegeven. Ze zat voor mijn gevoel in een gevangenis. Ze werd lichamelijk goed verzorgd, maar van kwaliteit van leven was geen sprake. Haar zelf werd niks gevraagd en mijn pogingen om met het management van het revalidatiecentrum mee te denken over oplossingen, werden vriendelijk doch beslist afgewimpeld. Het verpleeghuis heeft een cliëntenraad, maar die gaat niet over het revalidatiecentrum. Ik voelde mij machteloos. Het was onverdraaglijk. Ik had de neiging om ’s nachts dat doek weg te knippen en zei dat ook tegen die manager, maar zei ook dat ik dat als brave burger natuurlijk niet zou doen. Ook ik legde mij neer bij het gezag.

Nu het leven geleidelijk aan weer ‘normaal’ wordt, is het belangrijk na te denken over hoe we dit bij nieuwe uitbraken anders, beter kunnen doen. De meeste mensen deugen (volgens Rutger Bregman). Laten we daar meer gebruik van maken, ook bij het omgaan met risico’s. Laten we de eigen regie van mensen in kwetsbare posities en de stem van hun naasten een steviger basis geven in de systeemwereld, zodat uiteindelijk de kwaliteit van leven weer bepalend wordt.