Maar er is een keerzijde: duidelijker is het er niet op geworden. Zo bleek uit onderzoek dat een verdubbeling van kindermishandeling had plaatsgevonden tijdens de lockdowns. Dat werd vooral verklaard door meer “verwaarlozing van onderwijs”. In de media barstten vragen los: ‘Noemen we het nu ook al kindermishandeling als kinderen tijdens lockdowns geen online lessen wilden volgen of thuis geen computers hadden?’ Een tweede voorbeeld. Recent noemden arts-onderzoekers het in de dagbladen verwaarlozing als door onoplettendheid van ouders een kind een ongeluk overkomt.

Het uitdijen van de term kindermishandeling past wellicht bij toenemende wetenschappelijke kennis over schadelijke gevolgen voor kinderen van bijvoorbeeld partnergeweld of vechtscheidingen. En bij wetgeving die spreekt over kindermishandeling als schade dreigt of al is ontstaan. Maar dit uitdijen past niet bij de beleving van ouders en kinderen! Want natuurlijk willen ouders, wanneer onmacht of onkunde de boventoon voeren in hun gezinssituatie, niets te maken hebben met een term die ook gebruikt wordt voor allerlei opzettelijk en doelbewuste gepleegd geweld tegen kinderen.

Het onzorgvuldig of onvolledig gebruik van woorden als verwaarlozing en kindermishandeling in onderzoek en media, doet schade. Als vrees voor jeugdzorg onder ouders almaar toeneemt, zullen zij steeds minder steun willen zoeken bij beginnende problemen. En laat dat nu juist een van de weinig manieren zijn waarop kindermishandeling is te voorkomen of op te lossen.

Als we spreken over pedagogische verwaarlozing zou het mijns inziens altijd moeten gaan over (1) een opvoedpatroon (en dus geen incident) waarbij (2) ouders door professionals bewust zijn gemaakt van het probleem (een dreigende ontwikkelingsschade bij het kind) én (3) waarbij ouders geen inzet tonen het probleem mee aan te pakken vanuit een tekort aan bezorgdheid over het welzijn van het kind.

Er is bij het gebruik van verzameltermen als “kindermishandeling” of “verwaarlozing” een kloof ontstaan tussen ouders, hulpverleners en onder- zoekers. Of dit gat kan worden gedicht met zorgvuldiger gebruik van criteria, valt nog maar te bezien. Ik weet niet of verwaarlozing als vorm van kindermishandeling nog verwaarloosd wordt. Maar in ieder geval heeft zorgvuldig gebruik van deze term meer aandacht nodig, want, zoals de wettelijke definitie van kindermishandeling stelt: er is en er dreigt schade.

Mariëlle Dekker