Participatie
11 dec 2020
Opslaan

Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Perspectief voor jongeren met een beperking in coronatijd

Hoe begeleid je jongeren met een beperking naar een passende baan, te midden van een pandemie? En hoe enthousiasmeer je werkgevers om inclusiviteit hoog op de agenda te houden? Uitzonderlijke tijden vragen om vernieuwende oplossingen, zo ervaart Stichting Studeren & Werken Op Maat (SWOM).
In Nederland is de arbeidsparticipatie van jonge mensen met een beperking twee keer zo laag vergeleken bij de arbeidsparticipatie van leeftijdsgenoten zonder beperking. Ook ligt het werkloosheidspercentage bij deze groep hoger en hebben zij minder vaak een vast dienstverband. Hier is dus nog een wereld te winnen.
Zeker nu ook de gevolgen van corona jongeren met een beperking extra hard raken. We lezen allemaal de berichten over de hoge jeugdwerkloosheid, studievertragingen en moeilijkheden rond het vinden van een stage, maar ook eenzaamheid en angstgevoelens onder jongeren. Voor jongeren met een beperking is de realiteit vaak nog wranger.

Zij worden doorgaans nog meer belemmerd in hun bewegingsvrijheid en sociale contacten, omdat zij extra voorzichtig moeten zijn vanwege het risico op besmetting. De gezondheidseffecten van een besmetting kunnen voor hen namelijk ernstig zijn. Op deze manier verslechtert de coronasituatie de kwetsbare arbeidspositie van deze talentvolle doelgroep.

Nieuwe realiteit

De coronacrisis heeft een nieuwe realiteit gecreëerd, die de hulpvragen van de jongeren die we begeleiden heeft veranderd. Onzekerheid over de baan en gezondheid staat daarbij centraal. Door een langdurige verstoring van het ritme en de onzekerheid in de wereld, is het gevaar om angst of depressie te ervaren hoger.

Een voorbeeld hiervan is het verhaal van Jordy (zie kader). Andere vragen van werkende jongeren die we vaak terughoren zijn: ‘Behoud ik mijn baan wel? Wat als ik ziek word? Voldoe ik wel aan de verwachtingen nu ik thuis werk? En wat zijn die verwachtingen eigenlijk?’ Veel jongeren vinden het lastig de connectie met collega’s te behouden. Ook is het bijvoorbeeld lastiger een digitale situatie sociaal in te schatten. Videobellen zorgt bij veel medewerkers voor overprikkeling, wat kan resulteren in vermindere motivatie en productiviteit. Bij werkgevers groeit ook onzekerheid: zij zoeken naar passende manieren om spanning op afstand te signaleren. Door zorgen over de coronasituatie zakt het aannemen van medewerkers uit de Banenafspraak bovendien op de prioriteitenlijst.

Zowel werkgevers als werknemers worstelen dus met de perikelen van dit nieuwe digitale tijdperk. In onze eigen bedrijfsvoering was dit ook merkbaar: digitale coaching heeft een andere dynamiek dan een live gesprek en ook dit leverde spanning op bij onze jongeren. Toch is bij hen ook een snelle gewenning en veerkracht te merken. Het thuiswerken veroorzaakt naast negatieve aspecten als spanning ook positieve mogelijkheden.

Het verdwijnen van de reistijd en het thuis in stilte kunnen werken, in contrast tot bijvoorbeeld een drukke kantoortuin, vermindert spanning en geeft ruimte voor een betere energiebalans. Het is dus belangrijk de voordelen van deze nieuwe realiteit te benadrukken en het te hebben over de mogelijkheid om thuiswerken ook in de toekomst voort te zetten.

Tegelijkertijd moeten werknemers met een arbeidsbeperking en hun professionele omgeving praktische handvatten krijgen om met de nieuwe situatie om te gaan. In samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties en de minister van Gehandicaptenzaken heeft onze stichting hiervoor de Handreiking ‘Werken met een Arbeidsbeperking in corona-tijd’1 ontwikkeld. Werknemers met een beperking, arbeidscollega’s, leidinggevenden, collega’s en HR-adviseurs kunnen deze tool inzetten in hun dagelijkse praktijk. Het is ons doel de Handreiking middels ervaringsverhalen relevant en actueel te houden. Bovendien hopen we werkgevers te inspireren hun inclusiviteitsbeleid ook in deze ingewikkelde periode voort te zetten en werkzoekende professionals met een beperking een kans te geven.

https://static-content.springer.com/image/art%3A10.1007%2Fs41196-020-0699-5/MediaObjects/41196_2020_699_Fig1_HTML.jpg
Lancering van Stagedesk 1 in september dit jaar, een initiatief om meer jongeren met een arbeidsbeperking aan een stageplek te helpen.

Stageplek

Het is een bestaand probleem dat jongeren met een arbeidsbeperking moeite ervaren met het vinden van de juiste ondersteuning tijdens de laatste fasen van hun studie. Een duidelijke manier waarop dat blijkt, is het gebrek aan begeleiding bij het vinden van een stage waar rekening wordt gehouden met de arbeidsbeperking en de belastbaarheid. Dat is problematisch, want een stage is vaak een verplicht onderdeel van het curriculum en een voorwaarde om af te studeren.
Het gebrek aan stageplaatsen en passende begeleiding creëert voor deze doelgroep daarom vaak studievertraging of studie-uitval. Een zeer oneerlijk en onterecht resultaat van de inzet die deze talentvolle jongeren ondanks hun beperkingen door de studie heen hebben geleverd. Bovendien vermindert de studie-uitval hun kansen op een duurzame baan wanneer ze de reguliere arbeidsmarkt willen betreden. Al voor de coronacrisis hadden ‘reguliere’ studenten een bevoorrechte positie ten opzichte van studenten met een functiebeperking. En tijdens deze crisissituatie neemt kansenongelijkheid voor mensen met een beperking toe. Gezien het feit dat de coronasituatie vermoedelijk nog een tijd zal duren, is het heel belangrijk juist nu actie te ondernemen.
Studenten met een psychische of lichamelijke beperking hebben doorgaans meer op maat gemaakte begeleiding nodig dan onderwijsinstellingen kunnen bieden. Op maat geleverde begeleiding is voor deze groep cruciaal, weet SWOM vanuit haar jarenlange ervaring met deze doelgroep. SWOM richt zich op 240.000 jonge mensen (mbo+, hbo- en wo-niveau) met een arbeidsbeperking én arbeidspotentieel.
Deze jongeren hebben door hun specifieke faciliteringsvraag behoefte aan ondersteuning die voor hen op maat kan worden opgesteld, vooral in het zoeken naar en voltooien van een stageplek op de arbeidsmarkt. Voor het vinden van een passende stage is het dus van groot belang dat de student zelf kan aangeven wat hij/zij nodig heeft om goed te functioneren en eerlijk durft te zijn over de begeleidingsbehoeften. Aanpassingen in het onderwijs ten behoeve van de student zijn van groot belang, ook bij het vinden en vormgeven van een stage.
Maar liefst 60 procent van de studenten met een beperking gaf aan dat deze aanpassingen niet werden geboden. De reguliere ondersteuning door decanen of studiebegeleiders is hierin vaak niet afdoende en geeft geen passende antwoorden of oplossingen voor de hulpvragen van deze doelgroep, hoe goed de intenties ook zijn. Er ligt dus een noodzaak voor een begeleidingsvorm die vanuit expertise op maat naar de situatie van de specifieke student kijkt en de brug kan slaan tussen de student en werkgevers.
Bij veel werkgevers binnen het Rijk en daarbuiten bestaat een groot verlangen en een grote motivatie om inclusief werkgeverschap vorm te geven door naast werknemers ook stagiairs met een arbeidsbeperking een passende plek te bieden.
De reden voor het gebrek aan deze stageplekken is volgens SWOM de onzekerheid bij de werkgevers over de manier waarop zij dit goed kunnen inrichten. Voor werkgevers is nog te onduidelijk wat er van hen wordt verwacht en wat het aannemen van iemand met een arbeidsbeperking voor hen als organisatie betekent. Deze twijfels kunnen ontstaan door het ontbreken van de juiste kennis en ervaring, maar ook door een gebrek aan begeleiding vanuit een instantie of organisatie met de knowhow en expertise op dit gebied. Ook verwachten werkgevers de studenten intensief te moeten begeleiden, maar ontbreekt hiervoor vaak de capaciteit.
Daar komt bij dat het creëren van een passende plek voor stagiaires met een beperking nog weinig lonend is voor organisaties. Werkgevers worden vanuit de Wet banenafspraak aangespoord om medewerkers met een beperking in dienst te nemen en kunnen aanspraak maken op diverse regelingen en subsidies om eventuele (financiële) onzekerheden te compenseren. Voor het aannemen van stagiairs bestaan deze regelingen echter niet. En hoewel menig organisatie zich hierdoor niet direct laat ontmoedigen, maakt het gebrek aan deze extra ondersteuning het voor werkgevers wel lastiger om voldoende tijd en aandacht te geven aan het aannemen van deze groep stagiairs.
Daarbij is er weinig tot geen begeleiding door instanties zoals het UWV of gemeenten om werkgevers aan te sporen tot en te ondersteunen bij het creëren van stages voor studenten met een beperking.
SWOM heeft daarom, in samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Stagedesk opgericht. De Stagedesk is bedoeld om studenten met een beperking te coachen en begeleiden bij hun zoektocht naar een passende stageplek. De ruime ervaring en expertise die onze stichting heeft opgedaan met begeleiding naar passende werkplekken komt in dit verband goed van pas. Milans verhaal (zie kader) geeft een duidelijk beeld van de dienstverlening van de stagedesk.

Toekomstperspectief

Als we iets hebben geleerd van de laatste, uitdagende maanden, is het dat inclusiviteit juist in deze tijd de aandacht verdient. Het arbeidsperspectief van jongeren met een arbeidsbeperking is door de coronasituatie onderhevig aan extra risico’s. Dat dwong onze stichting en andere professionals in dit werkveld creatief te zijn. Het thuiswerken bracht voor deze doelgroep uitdagingen die we nog niet eerder hadden meegemaakt en daar moet snel op geschakeld worden.

Voor de toekomst is het belangrijk te kijken naar de deuren die door het thuiswerken zijn geopend voor deze kwetsbare doelgroep; niet alleen voor werk, maar ook voor een stage. Door veilig en op afstand te kunnen werken, kunnen meer jongeren deelnemen aan de arbeidsmarkt. Bovendien bestaan er veel initiatieven zoals de onze, die vertrouwen creëren bij werkgevers dat zij ook nu een succesvolle werkervaring kunnen realiseren voor iemand met een arbeidsbeperking. Die trend willen we graag voortzetten. De coronasituatie is een grote leerschool – maar ergens ook een veelbelovend perspectief.

Rianne Kes is bestuurssecretaris en adviseur publieke zaken bij Stichting Studeren en Werken op maat.

Contactgegevens
Meer informatie of interesse in een kennismakingsgesprek? Neem contact op met de Informatiedesk (info@studerenwerkenopmaat.org) of bel naar (070-2042299) Ook bereikbaar op Whatsapp (0683552590), en openstaand voor nieuwe samenwerkingsverbanden (secretariaat@studerenwerkenopmaat.org)

Stichting Studeren & Werken op Maat

Stichting Studeren & Werken Op Maat (SWOM) begeleidt starters op de arbeidsmarkt met een arbeidsbeperking naar duurzame functies op niveau. Sinds 2012 zijn al ruim 950 (jong)volwassenen aan de slag gegaan bij de 90 aangesloten partnerorganisaties van SWOM. Vanuit onze expertise helpen we jonge professionals een beeld te krijgen van hun begeleidingsbehoefte op de werkvloer. Deze unieke behoefte vertalen onze coaches in een concreet advies aan organisaties voor het succesvol inrichten van een duurzame arbeidsrelatie. 70 procent van onze doelgroep heeft een psychische kwetsbaarheid zoals autisme of AD(H)D. Niet alleen goede begeleiding op het werk, maar ook een gebalanceerde privésituatie is van groot belang om de jongere in een duurzame functie aan de slag te laten gaan. Onze coaches zijn daarom ook gespecialiseerd in life coaching.

CASUS: Het verhaal van Jordy (geanonimiseerd)

Jordy kampt met een borderline persoonlijkheidsstoornis waardoor hij lastig emoties kan reguleren en een verminderd concentratievermogen heeft. Deze klachten kunnen onder andere leiden tot paniekaanvallen, slecht slapen, angstklachten en periodes van depressie. Om gezond te blijven, is het belangrijk voor hem om een stabiel ritme aan te houden, voldoende te eten en te slapen. Behandeling en therapie zijn ook belangrijk. Sinds 2019 begeleidt SWOM Jordy bij zijn zoektocht naar een passende functie. Dit verliep goed, tot de coronacrisis uitbrak.
Jordy’s therapiesessies werden noodgedwongen digitaal en zijn behandeling werd tijdelijk uitgesteld. Tegelijkertijd viel zijn dagelijkse structuur weg (therapiesessies, persoonlijke begeleiding, dagelijkse boodschappen). Dit zorgde voor een verslechtering van Jordy’s mentale gezondheid; zijn stabiliteit viel weg, zijn emoties raakten uit balans en hij kreeg een terugval.
Jordy wacht op dit moment tot de groepsbehandeling begint die hem kan helpen meer inzicht te krijgen in zijn ziektebeeld en de gevolgen daarvan, zodat hij ermee kan leren omgaan. In de tussentijd denkt SWOM mee over mogelijkheden waardoor Jordy op een gezonde en stabiele manier aan het werk kan.

CASUS: Milans stageplek op maat

Milan klopte als student aan bij SWOM met de vraag om hulp bij het zoeken naar een passende stageplek. Milan heeft een Autisme Spectrum Stoornis en had baat bij een stageplek waarin extra begeleiding mogelijk was. Het lukte hem en de stagebegeleider van zijn hogeschool maar niet om een geschikte plek te vinden. Via het netwerk van SWOM heeft Milan deze plek wel gevonden en ontdekte hij tijdens onze coaching wat hij nodig had om goed te functioneren in een professionele werkomgeving. Door het delen van deze kennis met de werkgever kon de stageplek naar zijn wens worden vormgegeven. Tijdens zijn stageperiode heeft Milan geleerd hoe je in een professionele werkomgeving met elkaar omgaat, is hij gegroeid in zijn assertiviteit en heeft hij waardevolle contacten in zijn netwerk opgedaan. Inmiddels heeft Milan zijn stage succesvol afgerond, is hij afgestudeerd en heeft hij een mooie baan gevonden bij een van de ministeries.

Noten

1 Handreiking ‘Werken met een arbeidsbeperking in corona-tijd’, www.​swomapp.​nl.

2 Bekijk hier een video van de feestelijke lancering van de stagedesk: https://​www.​youtube.​com/​watch?​v=​ZlH4P0dgG2Q.

3 Zie eerdere editie van Sociaal Bestek, december 2018/januari 2019.

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.