Als door een wesp gestoken kijkt ze op van de vraag. Moet de branche niet zelf eens de nadruk leggen op wat er goed fout gaat in de verpleeghuiszorg? Dat zou de politiek er misschien toe overhalen om, onder druk, concreet iets te doen aan de misstanden in de verpleeg- en verzorgingshuiszorg. ‘Zou dat de beeldvorming in Nederland verbeteren?’ is de wedervraag van Mariëlle Rompa, directeur van Arcares, de koepelorganisatie in de verzorgings- en verpleeghuissector. ‘Nee, wij hebben er vertrouwen in dat de sector het ontzettend goed doet. Dat we verantwoordelijk aan het werk zijn. Ik vind dat de politiek zich dat beeld eigen moet maken en vertrouwen moet hebben in het werk en de waarde van de sector. Bezuinigingen tasten de kwaliteit van de zorg aan. Dat is ook bekend bij het ministerie. Ik zou zeggen, VWS, kijk naar uw cijfers.’
Wellicht gaan bij de politiek de alarmbellen rinkelen als u laat zien wat er fout gaat.
‘Moeten we onze kwetsbare cliënten naar het Malieveld brengen? Die mensen horen daar niet. De politiek moet haar verantwoordelijkheid nemen. Maar dit kabinet kiest ervoor om het probleem aan te pakken door op incidenten te reageren met meer inspecties en meer controle.’
De directeur van Arcares is niet uit haar rol van voorvechter van de kwaliteit van de verpleeg- en verzorgingshuisbranche te krijgen. Ze spreekt consequent van ‘incidenten’ als het gaat om de stroom aan berichten over misstanden in verpleeghuizen in de afgelopen jaren. ‘Het is een menselijk bedrijf, waar menselijke fouten gemaakt worden. We hebben de Inspectie voor de Gezondheidszorg om daar iets over te zeggen. Dat is prima en de incidenten moeten worden aangepakt. Maar veel politici weigeren een analyse te maken van wat er achter die incidenten schuilt. Zij kennen alleen maar de Pavlov-reactie: meer inspecties. Dat leidt niet tot verbetering van de kwaliteit van de zorg.’
De sector zelf heeft de kwaliteit ook niet kunnen verbeteren. Uit het rapport van de Inspectie blijkt dat tachtig procent niet aan de minimale eisen voldoet.
‘De inspectie heeft zestig verpleeghuizen onderzocht. Dat is tien procent van het aantal instellingen dat verpleeghuiszorg biedt. Op twee criteria bleek tachtig procent van de onderzochte instellingen niet te voldoen, namelijk op toezicht en op hulp bij eten. Dan kun je niet stellen dat tachtig procent van alle instellingen onvoldoende zorg biedt. Bovendien heeft de inspectie een wat ik noem digitale meetmethode gebruikt. Als een medewerker antwoordt dat hij even weg is, bijvoorbeeld om een cliënt op te halen, mag je niet concluderen dat er geen toezicht is.’
Heeft u een probleemanalyse gemaakt?
‘Vraag het de cliënt. Wij doen dat elke twee jaar. Die vindt over het algemeen dat de zorg goed is. Maar de basis, de financiering, is niet veilig. Het ijs is te dun. Verschillende instellingen kunnen de zorgafspraken niet nakomen, omdat ze structureel te weinig budget hebben.’
Wat zou u willen? Meer geld?
Weer veert Mariëlle Rompa op van haar stoel. ‘Het lijkt wel of iedereen alleen kijkt naar geld. Er wordt zoveel meer in de sector gedaan. We maken enorme sprongen in de modernisering van de zorg, we richten ons op zorg in de wijk. We moeten meer de aandacht richten op wat er allemaal kan. Niet alleen op dat wij met het bit in de mond gehouden worden aan de financiële ruimte die de politiek ons voorschrijft.’ De financiële basis is overigens wel te smal, vindt Rompa. Zij spreekt van de ‘zorgkloof’, het verschil tussen het beschikbare budget en de zorg waar mensen recht op hebben. ‘We moeten eerst kijken naar de zorg die we verantwoord vinden en vaststellen voor welke prijs dat kan. Tenslotte komt de vraag wie de kosten op zich neemt. Dan komt ook aan de orde hoe ver het solidariteitsbeginsel reikt. En of we meer financiële verantwoordelijkheid bij de cliënt moeten leggen.’
Arcares heeft vorige maand de ‘Norm voor verantwoorde zorg’ gepresenteerd, waarin de inhoud van de zorg is vastgelegd. De criteria zijn gebaseerd op de wens van de cliënt, opgetekend in het persoonlijke zorgplan. Ook bevatten ze professionele voorwaarden voor verantwoorde zorg. ‘We doen dat al jaren, alleen hebben we het nu voor de buitenwereld vastgelegd en het is voor de branche meetbaat en toetsbaar.’
Dat de ‘zorg vanuit het perspectief van de cliënt’ ook gevolgen heeft voor de organisatie van de zorg staat vast. ‘Het is niet meer ’s ochtends om acht uur de personen uit kamer één tot en met kamer twaalf uit bed halen. ‘De verzorgende loopt dan ’s ochtends langs de kamers om te kijken wie wakker is en uit bed wil,’ schetst Rompa. ‘Zeker, er is een gebrek aan personeel. Met een andere aanpak kan je wellicht ook de inzet van personeel herschikken. Als duidelijk is dat meer personeel nodig is, en dat is niet onlogisch, dan moet dat gebeuren. Iedereen is gefocust op geld, terwijl er nog zoveel andere mogelijkheden zijn om de zorg te verbeteren. ‘Er zijn zoveel meer voorbeelden van goede zorg. We moeten de kans krijgen dat beeld neer te zetten om het vertrouwen te winnen van de politiek. Dat vertrouwen maakt investeringen mogelijk, ook in de verpleeghuissector die onder druk staat.’
U kunt de politiek ook het vuur na aan de schenen leggen.
‘En dan reageert de politiek met verzwaard toezicht. Men kijkt niet naar de goede dingen die in de sector gebeuren. Dàt moeten we doorbreken. Als we elkaar bezighouden met ellende… straf… ellende… meer straf, dan komen we niet uit de spiraal.’
