Dat zegt Movisie-onderzoeker Romy Santpoort, die meewerkt aan de beeldverhalen. Zoals dat van Casa Mama Lisi in Sittard. ‘Kijk naar de foto’s: je ziet vrolijkheid, mensen die met plezier aan het handwerken zijn, alledaagsheid en een informele lesomgeving.’ De editie uit Sittard is de eerste van vier, de komende maanden verschijnen nog 3 voorbeelden uit Zoetermeer, Arnhem en Apeldoorn.
‘Wéér iets erbij’
In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen moeite met basisvaardigheden: lezen, schrijven, rekenen en daardoor vaak ook met digitale vaardigheden. Sociaal werkers komen mensen met beperkte basisvaardigheden dagelijks tegen. ‘Toch staat het herkennen en bespreekbaar maken van beperkte basisvaardigheden niet bovenaan hun lijstje. “Weer iets dat erbij komt voor ons”, zo zien professionals het vaak. Begrijpelijk, maar onnodig.’
Sociaal werkers prikkelen
‘Want de voorbeelden die we in deze serie presenteren laten zien wat er al aan goed lopende initiatieven bestaat, naast het formele aanbod van bijvoorbeeld de bibliotheken. We willen sociaal werkers hiermee vooral prikkelen om ook in hun eigen omgeving anders te gaan kijken: Wat gebeurt er allemaal voor de verschillende doelgroepen bij de initiatieven in de buurten en wijken waar ik werk? Bijvoorbeeld bij het buurtcentrum voor vrouwen met een migratieachtergrond? Of bij de inloop voor mensen met psychische kwetsbaarheden?’
Ontwikkeling staat centraal
Bij Casa Mama Lisi in Sittard, het eerste initiatieven dat Movisie in beeld brengt, gebeurt van alles. Dat varieert van handwerken tot computerles en van Engels tot een ontmoetingsgroep voor jonge moeders. Een groep actieve bewoners uit Limbrichterveld, een zeer diverse Sittardse wijk, richtte het moedercentrum zo’n 12,5 jaar geleden op. Vrouwen kunnen er met of zonder hun kinderen terecht. De ontwikkeling van de vrouwen staat centraal, zodat zij mee kunnen doen in de samenleving.
Nooit op zichzelf
De bezoekers van Casa Mama Lisi sluiten zich aan bij een bestaande activiteit die past bij hun eigen leerwens. ‘Als zo’n activiteit er nog niet is, dan gaan vrijwilligers samen met bezoekers aan de slag om een nieuwe activiteit op te zetten’, vertelt Santpoort. ‘Er zijn specifieke activiteiten gericht op het verbeteren van het Nederlands, maar het zit eigenlijk verweven in alle activiteiten. Taalvaardigheid en de overige basisvaardigheden staan nooit op zichzelf.’
Vaardigheden komen samen
Dat komt ook naar voren in het Arnhemse voorbeeld van Stichting Vitanos. Daar loopt het project Koken binnen je budget. Daarin komen veel vaardigheden samen. Santpoort: ‘De gezondheidsvaardigheden nemen toe doordat deelnemers leren wat er gezond is aan de recepten die ze samen koken. Het rekenen wordt sterker doordat ze de hoeveelheden leren omrekenen naar het aantal personen waarvoor ze op dat moment koken. En de computervaardigheden gaan vooruit door recepten op te zoeken.’
Twee vragen
In Apeldoorn is een beeldverhaal in de maak bij het Taalhuis in de bouw. Hier werken (vooral) mannen met een migratieachtergrond aan hun toekomst. De taallessen die de deelnemers krijgen zijn gericht op het werk in de bouw, ze leren de specifieke termen die gangbaar zijn in de sector. Hoewel de doelgroep verschilt van de voorbeelden uit Sittard en Arnhem, vertoont de aanpak volgens Santpoort wel grote overeenkomsten. ‘Eigenlijk zijn er maar twee vragen belangrijk: Wat wil je bereiken? En hoe kunnen wij jou daar bij helpen?’
Combinatie maken
‘Het gesprek daarover wordt uitgebreid gevoerd. Misschien blijkt dan dat iemand die aangeeft dat hij wil leren metselen, omdat hij dan tenminste snel geld kan gaan verdienen, eigenlijk de ambitie heeft om elektrotechnicus te worden. Dan zoekt het Taalhuis niet naar een opleiding of werk tot metselaar, maar naar een duurzame plaatsing bij een werkgever waar deze man écht op zijn plek is. Dus bij voorkeur een plaats in de elektrotechniek waar hij werken en leren kan combineren.’
Hier gebeurt het
Wat maakt de geselecteerde voorbeelden zo bijzonder? Zijn er werkzame elementen te distilleren? ‘Nou, de praktijk laat zien dat het werkt. Ons vertrekpunt bij het maken van de beeldreportages was die praktijkkennis. Met vervolgonderzoek gaan we deze voorbeelden wel bij elkaar leggen om er uit te halen wat we ervan kunnen leren. Maar los daarvan zijn het stuk voor stuk voorbeelden die tonen dat buzz-woorden als laagdrempelig, integraal en maatwerk niet alleen in beleidsstukken voorkomen. Hier gebeúrt het echt.’
Enge plek
Bij deze voorbeelden kan iedereen zonder afspraak of verwijzing terecht, als het moet met de baby op de arm. De laagdrempeligheid spat met andere woorden van de foto’s af, zegt Santpoort: ‘Dat is heel anders dan een bibliotheek. Ook al is iedereen er welkom, lang niet iedereen voelt zich daar op zijn gemak. Mensen met ervaringskennis vertelden laatst nog dat zij, als laaggeletterden, zo’n omgeving vol taal, computers en boeken een van de engste plekken ter wereld kunnen vinden.’
De beste weg
Het maatwerk zit hem in de tijd die bij alle initiatieven van de beeldreportages genomen wordt om samen met de deelnemer uit te zoeken wat het beste past. Wie ben je, waar wil je naartoe en wat is daar de beste weg voor? ‘Het maakt nogal een verschil’, zegt Santpoort, ‘of je Nederlands wilt leren omdat je meer contact met je buren wilt, of dat je Nederlands goed genoeg moet worden om een opleiding op hbo-niveau te kunnen doen.’
Waarmaken
En tot slot het integrale werken, ook daarvan laten deze praktijken zien hoe ze het waarmaken. ‘Bij deze voorbeelden klopt iedereen aan de goede deur. Mocht er voor de leerwens of hulpvraag binnen de eigen deuren geen passend aanbod te vinden of ontwikkelen zijn, dan volgt er altijd een warme overdracht naar een initiatief waar dat wel kan. En het integrale zit hem ook in de verschillende levensgebieden waarop mensen geholpen worden: tegelijkertijd met de basisvaardigheden bijvoorbeeld ook met hun gezondheid, contacten, opleiding en werk.’
Vragen in het achterhoofd
Santpoort raadt sociaal werkers aan om de beeldreportages, en initiatieven in de eigen omgeving, te bekijken met een aantal basisvragen in het achterhoofd: ‘Hoe ontvangen zij mensen? Wat doen ze om mensen zich op hun gemak te laten voelen? Welk taalgebruik hanteren ze? Worden deelnemers misschien zelf ook vrijwilliger? Hoe lang blijven mensen actief bij het initiatief? Hoeveel tijd is dat eigenlijk: “ruim de tijd”? Je ziet en leest de antwoorden in de beeldreportages.’
