Marc Schuilenburg is filosoof en jurist aan de VU. Hij is ervan overtuigd dat we als maatschappij meer moeten focussen op positieve veiligheid. Dat gebeurt nu te weinig. ‘We zijn de laatste jaren negatief gaan kijken naar de definiëring van veiligheid. Het begrip is vernauwd tot onveiligheid. In de aanpak gaat het alleen nog maar over wetten, regels en de wapenstok en over bestraffen, beboeten en verbieden. Tegelijk is de taal rondom het begrip veiligheid heel hard en bijna militair geworden. We hebben het bijvoorbeeld over de “war against drugs”, over een veiligheidsoffensief, over stadsmariniers en in het geval van wijkteams spreken we over frontlijn-werkers.’

Contraproductief

Schuilenburg zou liever zien dat er beleidsmatig, maar ook in de praktijk, meer gekeken wordt naar de positieve kanten van veiligheid. Want het verbeteren van veiligheid in een wijk kan ook door juist de positieve kanten te versterken. ‘Dat doe je niet per se door meer regels, meer blauw en een hardere taal. Kijk bijvoorbeeld naar verschillende probleemwijken in Rotterdam-Zuid. Slechts veertig procent van de inwoners daar zegt vertrouwen in de politie te hebben. Landelijk gezien ligt dat cijfer op zeventig procent. Dat het in die wijken zo veel lager is, is te verklaren doordat juist daar veel beboet wordt, mensen preventief worden aangehouden en de politie gebruikmaakt van etnisch profileren. Dat werkt uiteindelijk contraproductief omdat het vertrouwen in de politie en het gevoel van gemeenschapszin en geborgenheid afnemen.’

Twee kanten aan de medaille

Maar hoe verander je de manier waarop we veiligheid benaderen? Volgens Schuilenburg is de eerste stap dat we moeten inzien dat er twee kanten aan de medaille zitten. ‘Ik houd geen pleidooi tegen repressie, de negatieve invulling van veiligheid. Bij bepaalde problemen kan dat namelijk absoluut werken. Maar we zijn in de loop der tijd de andere kant van de medaille vergeten. Het versterken van de sociale cohesie en daarmee ook van de zelfredzaamheid van burgers. Die positieve factoren van het begrip veiligheid zijn minstens net zo belangrijk als de negatieve factoren.’ Dat betekent dus dat we voor die positieve kanten van veiligheid een andere taal en andere instrumenten nodig hebben om de positieve veiligheid te versterken.

Marc Schuilenburg is één van de sprekers op het congres Het wijkteam onder de loep op 8 november. Ook onder meer WRR-onderzoeker Anne-Greet Keizer en hoogleraar Halleh Ghorashi geven hier input die wijkteamleden kan helpen om te zorgen dat ‘lokale normen en waarden’ alle burgers omvatten en iedereen zich geborgen voelt in zijn wijk. Meer weten of inschrijven? Klik dan hier >>

Sociale cohesie

Hierin is ook een taak weggelegd voor wijkteams. Zij zijn hier volgens Schuilenburg overigens al deels mee bezig. Het versterken van de sociale cohesie is immers onderdeel van hun werk. ‘Het zou mooi zijn als het lukt om daar meer aandacht aan te besteden want er is veel wetenschappelijk bewijs dat mensen die deel uitmaken van een lokaal netwerk zich ook veiliger voelen.’ Als voorbeeld noemt Schuilenburg ‘De woonkamer van meneer de burgemeester’ in Rotterdam-West. Nadat de gemeente een nieuwe bestemming zocht voor een pand waar voorheen drugs werd verhandeld, meldden buurtbewoners zich om zelf met het pand aan de slag te gaan. Met elkaar hebben ze het pand opgeknapt en omgetoverd tot een ontmoetingsplek waar onder meer cursussen, workshops en lezingen worden gegeven. Schuilenburg: ‘Uit gesprekken met mensen die daar komen, blijkt dat ze nu positiever kijken naar de veiligheid in de wijk. Niet alleen omdat het drugspand is verdwenen, maar ook doordat er cohesie en gemeenschapszin ontstaat en dat mensen zich thuis gaan voelen in de buurt.’

Adviseren en stimuleren

Uiteraard beseft Schuilenburg dat er heel veel gevraagd wordt van de leden van wijkteams en dat zij zo druk zijn dat ze eigenlijk geen mogelijkheid hebben om tijd vrij te maken. ‘Maar het verhogen van de positieve veiligheid in de wijk hoeft ook geen extra tijd te kosten. Wanneer je als wijkteam bijvoorbeeld goed weet welke positieve initiatieven er worden genomen in de wijk, kun je de mensen die je toch al in beeld hebt hierop wijzen en ze adviseren of stimuleren eraan deel te nemen. Op die manier kun je een steentje bijdragen om de sociale cohesie, en daarmee de positieve veiligheid, in de wijk te vergroten.’