De komst van de wijkteams heeft voor veel inwoners veel opgeleverd, begint Van Kempen. ‘Dat wordt nog wel eens vergeten, maar de decentralisatie en transitie was in mijn beleving een goed idee.’

Helpen op maat

Sinds 2015 zijn volgens de bestuurder de randvoorwaarden gecreëerd om vanuit het perspectief vanuit buurtbewoners te werken. ‘Op basis van hun vraagstukken, op basis van hun leven. Dat wil niet zeggen dat daarmee alle stelselproblemen zijn opgelost, maar het lukt ons veel beter om hen tijdig en op maat te helpen dan in het verleden.’

Minder hulpverleners over de vloer

Bij veel gezinnen – het overgrote deel kampt met meerdere problemen die elkaar vaak weer versterken – komen nu minder hulpverleners over de vloer, zegt Van Kempen. ‘Het is echt een vooruitgang dat er nu een wijkteamprofessional naast hen staat. Een professional die in de volle breedte en samenhang met andere partijen helpt om stappen te zetten.’

Verbijsterd

Door die brede blik is er ook meer aandacht gekomen voor de wet en regelgeving waar mensen tegenaanlopen. ‘Ik ben echt verbijsterd door de hoeveelheid systeemproblematiek die naar boven is gekomen. Dat was in het verleden toch wel een miskend probleem. Je moet nauw samenwerken met inwoners om dat te kunnen zien’, zegt Van Kempen.

Systeembelemmeringen

Ze schetst hoe wekelijks professionals van Lokalis en andere organisaties in Utrecht dit soort problemen bij de zogeheten maatwerktafels inbrengen. ‘Wat me opvalt is dat er heel veel ogenschijnlijke kleine zaken zijn waar inwoners, zeker wanneer een vraagstuk niet helemaal doorsnee is, tegenaanlopen. En voordat je het weet, val je van de ene systeembelemmering in de ander.’

Gebarentaal

Ze beschrijft een casus van een meisje dat niet kan praten maar wel kan horen. ‘Ze was eerder fysiek niet sterk genoeg om gebarentaal te leren. Het gaat nu beter met haar, maar nu blijkt dat het leren van gebarentaal alleen tot het twaalfde levensjaar wordt bekostigd. Waarom?’

Geen vergoeding meer

Daarnaast gaat het meisje naar een andere school, omdat het beter met haar gaat en ze zich op haar huidige school niet goed verder kan ontwikkelen. ‘Maar deze school krijgt geen vergoeding voor aangepaste meubels die zij nog wel nodig heeft. Het meubilair van de andere school – dat al betaald is en nu wordt opgeslagen – mag niet mee verhuizen. Tsja, hoe is het mogelijk, vraag ik me dan af. Waar zijn we onderweg de weg kwijtgeraakt?’ De moeder van dit meisje werkt parttime om dit soort zaken voor haar dochter te regelen. Van Kempen: ‘Deze gezinnen kunnen dit echt niet alleen, ze hebben professionals en organisaties nodig die samenwerken om deze obstakels uit de weg te ruimen.’

Actie

Volgens de bestuurder zijn steeds meer gemeenten zich meer en meer bewust van dit soort knelpunten en bereid om daarop actie te ondernemen. ‘We houden in Utrecht bij wat er op deze doorbraaktafels wordt ingebracht, om op die manier structurele knelpunten te agenderen bij de betreffende partijen. Of dat nu de  Belastingdienst, het ministerie of de gemeente is. De gemeente Utrecht is erg responsief.’

Wisselwerking

Die samenwerking tussen praktijk en beleid is volgens Van Kempen op veel plaatsen in het land echt verbeterd. ‘Het is veel meer een wisselwerking geworden. Het is belangrijk voor wijkteamprofessionals dat ze ook zien wat wordt opgelost wanneer zaken aan de maatwerktafels worden besproken. Anders zullen ze het de volgende keer niet meer proberen.’

Veel te winnen

Over de kruisbestuiving met Den Haag, met verschillende ministeries, is de bestuurder nog wat minder positief. ‘Daar is nog wel veel te winnen in het hand in hand laten gaan van praktijk en beleid en in het recht doen aan de complexiteit van vraagstukken.’

Opgavegericht

Maar, stelt Van Kempen, de wijkteams zijn op de goede weg. De juiste randvoorwaarden om mensen echt en goed te helpen zijn de afgelopen jaren gecreëerd, nu is het tijd voor de volgende stap. ‘En dat betekent opgavegericht werken. Kijk, toen we in 2015 hier in Utrecht begonnen, stonden de mensen in sommige wijken letterlijk in rijen voor de deur. We zagen toen veel mensen die we graag eerder hadden gezien en geholpen, met bijvoorbeeld schulden van boven de 30.000 euro. Daarom zijn we vervolgens begonnen met vroegsignalering van betalingsachterstanden en wordt ook het gesprek gevoerd over het basisinkomen.’

Maatschappelijke discussie nodig

Van individueel en curatief moet de komende jaren veel meer gekeken worden naar de oorzaak van verschillende vraagstukken, klinkt het gedreven. ‘Dáár moeten we naar handelen. Neem nu de vele kinderen en jongeren die met mentale problemen kampen. We helpen hen er niet mee wanneer we dat alleen als een individueel probleem blijven zien. Dat vraagt veel meer om een maatschappelijke discussie. Wat vinden we in deze samenleving normaal en wat niet?’