Er is nog geen enkele melding binnengekomen bij alle vijftien Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (AMK’s) in het land. De regeling is onbekend, het wordt intern in de instelling geregeld, of mishandeling komt niet aan de oppervlakte, zoekt Gert van Harten, woordvoerder van de AMK’s, naar een verklaring. Sinds juni 2003 is een wetsartikel van kracht in de Wet op Jeugdhulpverlening waarin staat dat het instellingsbestuur melding moet doen van mishandeling bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Doorgaans hebben beroepskrachten aarzelingen om vermoedens van mishandeling te melden. Van Harten: ‘Wij geven daarvoor trainingen aan personeel in instellingen; het is geen klikken als je een vermoeden van mishandeling meldt. Medewerkers vragen zich af: “wie zijn wij om daar iets van te zeggen”, of deinzen terug voor de verregaande consequenties.’
Van Harten pleit voor een aangifteplicht bij de politie in het geval van mishandeling en misbruik in de instelling, zoals dat ook in het onderwijs gebeurt. De politie is volgens hem in staat een objectief onderzoek uit te voeren en beschikt daarvoor over middelen die een instelling zelf niet in huis heeft. ‘Bovendien schrikt het mensen af dit soort praktijken te bezigen.’

Misbruik van kinderen door hulpverleners wordt vaak intern behandeld in de instelling aan de hand van een door de instelling opgesteld protocol. De Leo Stichting Groep in Apeldoorn, een overkoepelende organisatie van zeven organisaties in de jeugdhulpverlening, kent heel stringente protocollen en instructies voor medewerkers over hoe te handelen. De beroepskrachten hebben ook een training gevolgd waarin zij leren hoe signalen op te vangen op het gebied van seksueel misbruik. ‘Bij personele verdenkingen volgt een non-actiefstellingsprocedure,’ aldus woordvoerder Toon van Ommeren van de stichting.

Voor Horizon in Rotterdam, Instituut voor Jeugdzorg en Onderwijs, is het drie jaar geleden dat gebruik werd gemaakt van het interne protocol. Kinderen, ouders en personeel kunnen melding doen van een vermoeden van misbruik van kinderen door een hulpverlener, volgens Wim Vertegaal, hoofd Personeel & Organisatie van Horizon. ‘Dat moet wel tot een geobjectiveerde melding leiden, dus geen vage vermoedens. De directie wordt dan geïnformeerd, een commissie ingesteld die onderzoek doet waarbij uiteraard hoor en wederhoor wordt toegepast. De onderzoekscommissie brengt verslag uit aan de directie, die de definitieve beslissing neemt.’

Inmiddels is er ook een meldcode kindermishandeling opgesteld door en te raadplegen bij het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn. Het ministerie van VWS wil eerst afwachten of instellingen vrijwillig deze meldcode in het beroepsprofiel en in de organisatie opnemen. Als dat onvoldoende gebeurt, overweegt VWS een wettelijke regeling.
Gert van Harten blijft echter voorstander van aangifteplicht bij de politie bij seksueel misbruik van kinderen door hulpverleners. Dat hoeft volgens hem niet veel moeite te kosten, want artikel 34 van de Wet op de Jeugdhulpverlening, waarin de meldplicht bij het AMK is geregeld, wordt ingeschoven in de nieuwe Wet op de Jeugdzorg die in 2005 van kracht moet worden. ‘Dan kan je “meldplicht bij het AMK”, veranderen in “meldplicht bij de politie”.’