‘Ontschotten’ blijft een opgave voor veel gemeenten, schrijft adviseur Participatie Marjet van Houten in een recente publicatie van Movisie: ‘Een raar misverstand dat nog steeds bestaat, is dat verschillende loketten handig zouden zijn omdat veel mensen worstelen met multiproblemen. Maar het omgekeerde is waar: wanneer je als gemeente (of ondersteunende organisaties) in staat bent naar het hele verhaal van mensen te luisteren, juist dan kun je gericht antwoord geven.’

Leefwereld

Volgens Van Houten zou een deel van de ‘uit de bocht vliegende kosten’ in het sociaal domein veroorzaakt worden doordat gemeenten en organisaties niet kijken naar het hele plaatje, maar delen van de probleem van een gezin gefragmenteerd oplossen. Het advies van Van Houten is dan ook: blijf in de leefwereld. ‘Praat met mensen en denk met hen mee.’

Sanders ervaring

Sander Griek heeft de nodige ervaring met gemeenten en ondersteunende organisaties. Voor hem staat ook als een paal boven water: professionele nabijheid is onontbeerlijk als je mensen wil helpen. Sander werd ziek in 2009. Hij kreeg een depressie, afgewisseld met hypo-manische buien. Het duurde tot 2012 voor hij met zijn psychiater kon vaststellen wat er precies met hem aan de hand was: hij heeft een bipolaire stoornis, type 2. ‘Vanaf dat moment is mijn herstel begonnen.’

Leeggelopen

Dat herstel begon helemaal op de bodem. Sander, toegepast kunstenaar met product vormgeving als professie, werd door zijn ziekte werkeloos. Hij kwam in de bijstand en had hulp van de voedselbank. Die val had een grote impact op hem. ‘Toen ik ziek was, viel alles weg. Ik betekende maatschappelijk nog maar weinig. Mijn leven was als het ware leeggelopen. Kennissen vroegen wel eens of ik al weer aan het werk was. Het was misschien als grap bedoeld, maar eigenlijk laat je met zo’n opmerking blijken dat je niks begrijpt van mijn situatie.’ Vergelijkbaar onbegrip ervoer Sander ook van diverse instanties. Hij kreeg te maken met koude bureaucraten en werd geconfronteerd met protocollen die er puur op gericht waren om hem weer aan het werk te krijgen. Die houding hielp hem geen stap verder.

Voorzichtig aftasten

Dankzij de benadering van Movisie kwam hij wel verder. Hij begon als vrijwilliger bij een onderzoeksproject van Movisie in Haarlem. ‘Movisie tastte voorzichtig en stapsgewijs af: met wie hebben we hier te maken?’ Het resulteerde in een parttime contract. Acht uur in de week geeft hij nu als ervaringsdeskundige advies rondom de Wmo en de participatiewet. ‘Tijdens mijn herstel is mijn leven langzaamaan weer volgelopen. Door weer actief mee te doen met allerlei dingen voel ik me weer gewaardeerd, gezien, serieus genomen. Als je uiteindelijk een arbeidscontract krijgt aangeboden is dat heel ingrijpend, op een positieve manier.’

Kwetsbaarheid is de sleutel

Het belangrijkste dat Sander aan gemeenten en organisaties wil vertellen is: stel je af en toe kwetsbaar op. ‘Professionele nabijheid, dat thema heb ik omarmd. Er zijn een aantal belangrijke mensen in mijn eigen herstel geweest die op die manier nabij waren. Het gaat over kwetsbaarheid laten zien. Om verder te komen in een hulptraject moet een cliënt zich kwetsbaar opstellen. Maar dat geldt ook voor de professional. Als je je menselijkheid laat zien, iets van jezelf toont, misschien zelfs emotie laat zien, maak je het makkelijker voor de cliënt om zich ook open te stellen. Dan weet de cliënt dat ze niet met een robot aan het praten zijn die een bureaucratische opdracht uitvoert, maar met een mens, een die met hen begaan is.’