Eindelijk eens goed nieuws voor mensen die in de bijstand zitten; Het aantal alleenstaande ouders in de bijstand is sinds 2015 afgenomen. Dat blijkt uit een onderzoek van Divosa – vereniging van gemeentelijke directeuren in het sociaal domein. De oorzaak is een – wettelijke – hervorming van kindregelingen in 2015, waardoor alleenstaande ouders die meer dan parttime gingen werken voldoende verdiend geld overhielden om er zelfstandig van te kunnen leven. En waarom passen  we zo’n hervorming niet toe op andere groepen mensen in de bijstand? ‘Mensen in de bijstand hebben in het ergste geval te maken met 25 verschillende inkomensregels.’

Armoedeval

Juist omdat de alleenstaande ouders die – parttime – gingen werken door de hervormingen meer overhielden dan hun bijstandsuitkering, zijn ze logischerwijs meer aan het werk gegaan. Mensen in de Bijstand kunnen parttime werken, maar als ze boven bepaalde normen uitkomen, dan zou het zomaar kunnen zijn dat ze huur- en zorgtoeslagen, waar ze eerder gewoon recht op hadden, het jaar later moeten terugbetalen. ‘Dan kan het al snel gaan over duizenden euro’s’, zegt Jos Stuart, woordvoerder van Divosa. ‘Als je op bijstandsniveau of net daarboven zit, dan heb je geen potje kunnen sparen. Deze mensen komen dan door die terugbetalingen zwaar in de schulden.’ Dit kan leiden tot een armoedeval, als je netto minder inkomen overhoud als je bruto meer gaat verdienen.

Bijstand

Het risico om in zo’n armoedeval te geraken is de oorzaak dat veel mensen die in de bijstand zitten niet parttime of tijdelijk durven te werken. ‘Ze lopen het risico dat, als ze iets te veel verdienen, ze geen toeslagen meer krijgen en zelfs moeten terugbetalen’, zegt Stuart. ‘De oplossing voor dit probleem zit vooral in het beter en sneller voorspelbaar maken van de inkomsten. Dat kan alleen door toeslagen en verrekening van inkomen en uitkering ernstig te versimpelen.’

Betere verrekeningen

Daar wordt wel al aan gewerkt, zegt Stuart, door Divosa en gemeenten en ook door het kabinet. Bijvoorbeeld door een snellere en betere verrekening van inkomsten van mensen in de bijstand. ‘Dat kan het onveilige gevoel van mensen over of ze nog recht hebben op toeslagen deels wegnemen.’ Divosa publiceerde al een werkwijzer Verrekening parttime inkomsten voor gemeenten en is bezig met het project Simpel Switchen, om te zoeken naar meer slimme oplossingen voor bijverdiensten van mensen in de bijstand.

Toelagesysteem

Het grootste probleem voor mensen in de bijstand is echter, bevestigt de woordvoerder van Divosa, de ict-infrastructuur van de Belastingdienst. ‘De belastingdienst kijkt per jaar of mensen recht hebben op toeslagen en voorschotten. Kom je boven de grens, dan moet je dat een jaar later terugbetalen. Met de enorme problemen die dat oplevert voor mensen. Het kabinet zoekt naar manieren om het toeslagensysteem te versimpelen. Pas in de volgende regeerperiode zal het kabinet knopen doorhakken. Maar het effect van de hervorming van de regels voor alleenstaande ouders maakt wel duidelijk dat het eenvoudiger maken van regels veel kan opleveren als je de juiste maatregelen neemt.’