Dat blijkt uit grootschalige onderzoek van de Universiteit Utrecht en het Trimbos-instituut onder bijna 4.800 scholieren. Het gaat om groep 8-leerlingen en middelbare scholieren tussen de 12 en 16 jaar en heeft als titel ‘Jong na corona’ meegekregen. Mentale problemen onder Nederlandse scholieren zijn onverminderd hoog. Zo zegt 47 procent van de meiden veel te piekeren, snel angstig te zijn en zich vaak ongelukkig te voelen. In 2017 werd een soortgelijk onderzoek onder jongeren verricht: destijds worstelde minder dan één op de drie (29 procent) meiden met mentale issues.
Ook bij jongens groeien de mentale problemen, maar is de stijging minder explosief. Ruim een derde van de jongens in het voortgezet onderwijs liet weten dat zij in 2022 kampten met hyperactiviteit/aandachtsproblemen. 14 procent van de jongens had emotionele problemen en iets meer dan de helft psychosomatische klachten.
Druk door schoolwerk
Als mogelijke verklaring voor de mentale problemen wijzen de onderzoekers erop dat jongeren in 2022 nog altijd veel druk door schoolwerk ervaren. In 2001 rapporteerde ‘slechts’ 16 procent van de jongeren in het voortgezet onderwijs dat zij (nogal) veel druk door hun schoolwerk ervaren. In 2021 was dit percentage bijna drie keer zo hoog, namelijk 45 procent. Ook hier is duidelijk dat meiden slechter af zijn dan jongens. In 2021 rapporteerde meer dan de helft van de meisjes in het voortgezet onderwijs (54 procent) last te hebben van druk door schoolwerk, terwijl dit bij jongens tot ruim een derde (36 procent) beperkt bleef. Verder waren meiden in het voortgezet onderwijs in 2022, net als in 2021, minder positief over hun sociale relaties met ouders, vrienden, klasgenoten en leraren dan in 2017.
TikTok-effect
Gonneke Stevens, hoofdonderzoeker van ‘Jong na Corona’ en hoogleraar Jongerenwelzijn aan de Universiteit Utrecht, constateert verder dat er mogelijk sprake is van een TikTok-effect. Het percentage jongeren dat intensief gebruikmaakt van sociale media is tussen 2021 en 2022 fors toegenomen. Bijna de helft van alle 12- tot 16-jarigen staat inmiddels bijna de hele dag in contact met anderen op sociale media. In 2021 gold dat nog voor ruim een op de drie. Stevens: ‘Deze stijging zien we zowel onder jongens als meisjes, in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs.’ Juist in deze periode is TikTok in Nederland sterk toegenomen.
Niet gerust
Intensief gebruik van sociale media hangt overigens volgens de onderzoekers ‘gemiddeld gezien niet samen met mentale problemen’. Toch is Stevens niet gerust op deze ontwikkeling: ‘Een toename in intensief sociale media gebruik leidt op langere termijn voor sommige jongeren tot een toename in problematisch sociale media gebruik, en daarmee tot een stijging in mentale problemen.’
Pesten
Opvallend positief zijn de statistieken rondom pesten. Het percentage jongeren dat op school pest of gepest wordt, is in twintig jaar tijd stevig gedaald. Wel verdubbelde voor zowel jongens als meisjes in het voortgezet onderwijs het percentage dat aangaf vaak online te pesten of gepest te worden tussen 2017 en 2021. Dit gaat echter om lage percentages: 3 procent pestte online en 4 procent werd online gepest. Voor meisjes op de basisschool steeg het percentage dat aangeeft vaak online gepest te worden in dezelfde periode van 1 naar 6 procent.
Het onderzoek ‘Jong na corona’ is uitgevoerd in het najaar van 2022 en richtte zich op leerlingen in groep 8 van het basisonderwijs en leerlingen van 12 tot en met 16 jaar in het voortgezet onderwijs. De resultaten zijn vergeleken met die van het HBSC-onderzoek dat elke vier jaar wordt uitgevoerd. Daarnaast zijn voor het eerste landelijke gegevens verzameld over het welzijn van leerlingen in groep 6 en 7.
