Dit verklaart ook deels waarom artsen bij vergevorderde dementie patiënten die voor ze ziek werden een euthanasieverzoek hebben opgesteld, lang niet altijd euthanasie toepassen. Terwijl de wet dat wel toelaat, zo stelt de Volkskrant. René Héman, voorzitter van artsenfederatie KNMG: ‘Het beëindigen van een leven is strafbaar en alleen toegestaan onder bepaalde voorwaarden. Daar moeten we dan ook zorgvuldig mee omgaan. Het gaat hier om mensen die niet meer zelf kunnen aangeven dat ze ondraaglijk lijden en niet meer kunnen bevestigen dat het moment is gekomen dat ze dood willen. Dat maakt het voor artsen heel moeilijk en ook emotioneel belastend. En dat is maar goed ook. Euthanasie is onomkeerbaar en mag nooit een “makkelijk” proces worden.’

Euthanasieverzoek

Wie een euthanasieverzoek opstelt, geeft bij een arts aan dat hij onder bepaalde omstandigheden zijn leven wil laten beëindigen. Héman: ‘Wettelijk gezien zijn artsen nooit verplicht om euthanasie uit te voeren, een misverstand dat wel leeft. Maar ze mogen euthanasie wel toepassen bij een patiënt met gevorderde dementie en een euthanasieverklaring mits de patiënt zichtbaar ondraaglijk lijdt, bijvoorbeeld bij ernstige benauwdheid, pijn, angst, agressie of onrust.’

Dilemma

En daar zit precies het dilemma: want hoe bepaal je als arts of een patiënt met dementie uitzichtloos en ondraaglijk lijdt? Dat de in het euthanasieverklaring beschreven situatie zich echt heeft aangediend? En dat dit echt is wat de patiënt wil, terwijl deze dat niet meer zelf kan bevestigen? Héman: ‘Het is van belang dat je als arts het lijden van een patiënt goed kunt invoelen en daarnaast ook naar de feiten kijkt. Stel je vast dat je patiënt inderdaad uitzichtloos ondraaglijk lijdt? Dan beoordeelt een tweede, onafhankelijke, arts de situatie ook. De behandelend arts mág afwijken van het oordeel van zijn collega, maar zal dit dan goed moeten onderbouwen. ’

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil euthanasie bij een ‘voltooid leven’ mogelijk maken. ‘Een verrassende keuze. Wat heeft dit voor gevolgen voor de euthanasiewetgeving, die al veel meer ruimte biedt dan vaak wordt gedacht?’ Lees meer >>

Teleurgesteld

Eind 2015 heeft minister Schippers nogmaals expliciet benadrukt dat het wettelijk mogelijk is om euthanasie toe te passen bij patiënten met vergevorderde dementie en een euthanasieverklaring. Robert Schurink, directeur van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) stelt in de Volkskrant dat hij teleurgesteld is dat er sinds die tijd niet veel veranderd is. ‘’Mensen tekenen zo’n verklaring in volle overtuiging. Ze denken dat het is geregeld. Maar zodra ze het moment van wilsbekwaamheid passeren, willen artsen ineens niet meer.’ Volgens Schurink zijn er in Nederland 250.000 mensen met dementie. In 2015 werd er bij 109 van hen euthanasie toegepast, daarnaast werden vele verzoeken afgewezen. ‘Hoe is dat mogelijk?’

Intrekken

Héman: ‘Ik weet niet hoeveel van deze 250.000 mensen met dementie een verzoek tot euthanasie hebben gedaan of beschikken over een schriftelijk euthanasieverzoek. Ik vind het dus moeilijk om hier inhoudelijk op te reageren. Maar ik kan wel zeggen dat uit landelijk onderzoek blijkt dat een groot deel van de verzoeken tot euthanasie die niet uitgevoerd worden, wordt veroorzaakt doordat mensen hun verzoek zelf intrekken of uitstellen, doordat de arts onvoldoende overtuigd is dat de patiënt ondraaglijk lijdt of doordat de patiënt voortijdig op natuurlijke wijze overlijdt.’

Voorwaarden

Héman vertelt dat artsen soms in een lastige situatie terecht. Zeker wanneer een patiënt dementie heeft. Want ook al heeft iemand een euthanasieverklaring en voel je met hem mee, moet je als arts overtuigd zijn dat je patiënt uitzichtloos en ondraaglijk lijdt. En dat is niet altijd gemakkelijk. Toch vindt de voorzitter van de KNMG niet dat de wetgeving versoepelt moet worden. ‘Met de huidige wetgeving kunnen wij goed uit de voeten, ondanks dat we soms voor lastige dilemma’s staan. Als je het hebt over de toepassing van euthanasie, praat je in feite over iets wat in het wetboek van strafrecht bestraft wordt. Het is dus van belang dat er voorwaarden zijn waar je als arts aan moet voldoen voordat je euthanasie toepast. We moeten hier uitermate zorgvuldig mee omgaan.’