door CAROLIEN STAM – Een jonge vrouw zit al zeven jaar in de

prostitutie. Drie keer eerder heeft ze geprobeerd er uit te stappen. De eerste

keer kwam ze bij haar ouders thuis te zitten, dat ging drie maanden goed. De

tweede keer kreeg ze een baantje achter de kassa van de supermarkt, maar dat

verdiende veel minder. De derde keer beviel ze van een dochtertje en had ze ook

inkomen nodig. Via een hulpinstantie komt ze bij Pretty Woman terecht. ‘Deze

meiden willen zelden naar de vrouwenopvang, want er zijn te veel regels daar,’

zegt Lou Repetur,projectcoördinator van Pretty Woman. Samen met de

begeleidster maakt de cliënte een plan; praktisch gezien is het voor haar nog te

vroeg om te stoppen met prostitutie. Het doel voor het komende half jaar wordt

daarom: eerst een huis zoeken en dan een uitkering aanvragen. Tien jaar

voorlichting en begeleiding van meiden en jonge vrouwen met ‘risicogedrag of al

bestaande misbruikrelaties’ heeft een succesformule opgeleverd. Meer dan

driekwart van de meiden van 12 tot 23 jaar die in een

misbruiksituatiezitten, komt daar met hulp van Pretty Woman uit. ‘Meisjes

die bij ons binnenkomen hebben minimaal een verkrachting achter de rug’, zegt

Repetur.

RisicogedragRisicogedrag omschrijft ze als het

gedrag van meisjes die zich voortdurend in situaties begeven die kunnen leiden

tot traumatische seksuele ervaringen. ‘Meestal hebben ze zelf niet het besef dat

ze in een misbruikrelatie zitten.Verkrachting wordt naar hun idee door een

vreemde gedaan en je moet hard terugvechten. Of ze kiezen er zelf voor de

alarmbellen te negeren, onder het mom dat hij haar zo hard nodig heeft.’ Repetur

stelt dat misbruik niet altijd verkrachting hoeft te zijn. ‘Een islamitisch

meisje had stiekem verkering met een Marokkaans vriendje. Hij had met zijn

mobiel foto’s gemaakt van haar zonder hoofddoek. Dat maakt haar zeer

kwetsbaaren hij kon haar nu chanteren. Dus had ze toegelaten dat hij haar

borsten streelde en andere handelingen deed, die absoluut verboden zijn vóór het

huwelijk. Haar familie mocht daar absoluut niet achter komen.’ Pretty Woman

geeft voorlichting in buurtcentra, moskeeën, crisiscentra en op alle

vmbo-scholen in Utrecht, praktijkscholen en in het onderwijs voor

moeilijkopvoedbare kinderen. Veertig procent van de meiden is van allochtone

afkomst. Repetur: ‘Dat komt voort uit onze manier van werken. Wij sluiten aan op

de persoon die we begeleiden. Doorslaggevend voor een succesvolle begeleiding is

of het klikt tussen hulpverlener en cliënt.Bij ons werken ook verschillende

typen begeleiders, van gothic tot kakkineus.’ Pretty Woman werkt veel samen met

andere instanties,intensieve hulpverlening, crisiscentra of verslavingszorg.

Een lastige sector is de jeugdpsychiatrie. ‘Meiden vinden daar vaak dat ze niet

worden begrepen. “Die mevrouw stelt stomme vragen en ze is niet geïnteresseerd”,

vinden ze. Ze haken dus snel af. Het zijn pubers, die willen niet

overproblemen praten, die willen het vooral leuk hebben. Je moet ze achter

de kont aan zitten, ze zijn met hun hoofd ergens anders. Wij bellen vaak vooraf

op: “We hebben over een uur een afspraak, kom je?”

BeeldvormingDe sleutel tot succes is volgens Lou

Repetur het één op ééncontacttussen begeleider en cliënt. De vertrouwensband

is belangrijk. De begeleider heeft de taak de cliënt inzicht te geven in eigen

gedrag. Door onder meer te praten over wat haar uiterlijk en gedrag bij anderen

oproept.‘We gaan bijvoorbeeld naar McDonalds. Dat is tegenwoordig the place

to be voor jongeren. Daar observeren we: hoe gedragen de jongeren zich en welke

reacties roept dat bij anderen op.’ Lou Repetur vindt bepaald niet dat het

gedrag van de meisjes altijd betwistbaar is. Zij ergert zich wel aan de

beeldvorming die zelden het gedrag van de mannen ter discussie stelt. ‘Iedereen

sprak schande over het dertienjarige meisje in Amsterdam dat voor een breezer en

een spijkerbroek seks had met een veertigjarige man. Maar niemand die iets zegt

over die man die dat kind gewoon misbruikt.’

Hulpverlening in zes stappen

Meiden tussen 12 en 18 die het risico lopen in een relatie terecht te komen

waarbij ze worden misbruikt. Dat is de doelgroep van het project PrettyWoman

in Utrecht. Vijf betaalde en vier onbetaalde begeleiders geven voorlichting en

bieden individuele en groepshulp aan risicomeiden. Ook meisjes die al in de

prostitutie zitten, maar er uit willen stappen, kunnen een beroep doen op Pretty

Woman. Het project bestaat tien jaar en is een samenwerking van Bureau

Jeugdzorg, de gemeente Utrecht enStichting Stade. De begeleiding is

gebaseerd op methodieken uit devrouwenhulpverlening en de theorie van de

‘relatieverslaving’. De eigen verantwoordelijkheid van de cliënte speelt een

grote rol bij de hulp. Pretty Woman ondersteunt de meisjes om zelf vastgestelde

doelen te behalen binnen een periode van zes maanden. Door de cliënte te helpen

inzicht te krijgen in haar eigen aandeel in de misbruikrelatie en haar gevoel

van eigenwaarde te versterken. Een nieuw toekomstperspectief, een eigen sociaal

netwerk en een eigen inkomen zijn belangrijke doelen. De hulpverlening kent zes

fasen. Eerst wordt contact gelegd via voorlichting of verwijzing van andere

instanties. Cruciaal is het opbouwen van een vertrouwensband. Bij de intake

wordt dieper ingegaan op achtergrond en problematiek van het meisje. In het

hulpverleningsplan, dat gezamenlijk wordt opgesteld, worden doelen geformuleerd.

Daar wordt samen aan gewerkt. Cliënten hebben vaak ernstige (gedrags)problemen.

Aanvullende interventies kunnen daarvoor ingezet worden. Na een half jaar is er

een evaluatie door het Pretty Woman-team. Als de doelen niet zijn gehaald, kan

de hulp met een bijgesteld plan nog met zes maanden verlengdworden. Uit het

Jaarverslag 2005 blijkt dat er vorig jaar 140 meiden een beroep deden op Pretty

Woman. Daarvan heeft 60 procent zich niet geprostitueerd, maar wel negatieve

seksuele ervaringen opgedaan. Van de 140 begeleide meiden zijn er 29

doorgestuurd naar andere hulpverlening. Vijf meisjes vertrokken met onbekende

bestemming.