Doordat ouderen langer thuis moeten blijven wonen, is er maatschappelijk meer vraag aan hulp en ondersteuning. Een vorm van ondersteuning is mantelzorg: zorg en ondersteuning van een vriend of familielid die dat doet vanuit een persoonlijk relatie. Tegelijkertijd is de term ‘mantelzorg’ veel in het nieuws en dat heeft talloze ondernemers geïnspireerd. Tientallen bedrijfjes springen in op de behoefte naar gezelschap en lichte ondersteuning. Zij bieden tegen betaling, uurtarieven variëren tussen de €12,50 en €30 per uur, ondersteuning en gezelschap in de vorm van een kopje thee, een wandelingetje, het opruimen van een keukenkastje. Onder de noemer ‘betaalde mantelzorg’.
Feitelijk onjuist
‘De persoonlijke dienstverlening van deze bedrijfjes moet het niet verward worden met mantelzorg,’ zegt directeur van Mezzo, Liesbeth Hoogendijk. Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers, wil af van de term ‘betaalde mantelzorg’. Hoogendijk: ‘Het is feitelijk onjuist om het mantelzorg te noemen en het is verwarrend. Een mantelzorger is iemand die al een relatie heeft met de zorgvrager en als de zorgvraag groter wordt bijspringt. Onbetaald. De mantelzorger drinkt, net als deze dienstverleners, ook thee en maakt een wandelingetje, maar daar houdt het niet mee op. Een mantelzorger gaat mee naar een gesprek met een arts, belt instanties na om de juiste zorg te organiseren of vraagt hulpmiddelen aan. Het gezelschapsdeel dat de persoonlijke dienstverleners doen is maar een klein onderdeel van de mantelzorgtaken.’
Verantwoordelijkheidsgevoel
Ook het uitgangspunt van de ondersteuning is fundamenteel anders. ‘Mantelzorgers doen het vanuit een verantwoordelijkheidsgevoel. Een persoonlijk dienstverlener komt een paar uur en als de uren op zijn vertrekt hij weer. Een mantelzorger stopt pas als alles geregeld is. Diens verantwoordelijkheidsgevoel is anders ten aanzien van de hulpvrager.’
Verwarrend
De term ‘betaalde mantelzorg’ is volgens Hoogendijk verwarrend om twee redenen. ‘Ten eerste is mantelzorg nooit betaald. Per definitie. Mantelzorg is vrijwillig, ontstaan vanuit een relatie die iemand al heeft met de zorgvrager. Nu krijgen steunpunten voor mantelzorg steeds vaker vragen van mantelzorgers of ze betaald kunnen krijgen. Wij hebben onderzoek gedaan onder mantelzorgers over de term en ongeveer 40% vindt het een vervelende term. Het doet geen recht aan de inzet en aard van hun zorg. Mantelzorgers zeggen: wij doen het omdat we van onze vader of moeder houden. We krijgen er niet voor betaald, sterker nog mantelzorg kost vaak geld.’
Geen vervanging
Hoogendijk benadrukt wel dat de persoonlijke dienstverlening een aanvulling moet zijn op mantelzorgondersteuning vanuit gemeenten. We moeten we ervoor waken dat gemeenten zeggen: als je het kan betalen koop je persoonlijke dienstverlening en anders zoek je het maar in je eigen netwerk. Gemeenten hebben de plicht om de juiste ondersteuning te bieden aan iedereen.’ Wel kunnen dit soort initiatieven voor hen die daar geld voor hebben een ondersteuning zijn. Hoogendijk: ‘Wij hebben niks tegen persoonlijke dienstverlening. Het is prachtig voor iedereen die het kan betalen. We hebben bezwaar tegen de term “betaalde mantelzorg”. Die is onjuist.’
Tja, mijn man heeft MS, is volledig afhankelijk en ik heb gezworen hem niet in een verpleeghuis te laten opnemen zolang ik er nog ben. Hij heeft een beperkt PGB waaruit we enkele zzp-ers betalen. Maar de officieel geïndiceerde uren voor lijfgebonden zorg die ik verricht, dien ik bij hem in. Te rusten leggen en weer uit bed halen, zijn medicijnen geven, op toilet zetten. Dat is gemiddeld 8 uur per week. Dan ben ik volgens de verzekering informeel verzorgende, wat betekent dat ik van alles mag (zoals toucheren op toilet) wat een formele verzorgende, dus gediplomeerd, niet mag. De overige uren ben ik mantelzorger: eten geven (voeren) van alles en nog wat oprapen (zakdoek, bril, afstandbediening), omgevallen koffie of Radler opruimen, z’n password intypen, dingen opzoeken, voorlezen, etc. Maar ook alle zorg regelen, bellen met apotheek, huisarts en specialisten, afspraken maken, vervoeren naar ziekenhuis en fysio, etc, etc
Dat ik zelf al 3x huidkanker heb gehad en na longkanker nog maar 1 long heb, interesseert alleen de buren die de voortuin bijhouden en de vuilnis buiten zetten. Inmiddels zijn we allebei gepensioneerd, maar ik heb 10 jaar geleden mijn baan gehalveerd en de laatste 5 jaar opgegeven, omdat het niet te combineren was. Het zou best fijn geweest zijn als er toen een betalingsregeling mogelijk was geweest.
Maar ik ben het grondig met Mezzo eens: betaalde professionele mantelzorg is een contradictio in terminis – bestaat niet!
Iedereen sterkte met de zorglast en fijne feestdagen
Marga
Hallo Cora, Dank je. Het is inderdaad werk en het is heel waardevol. Het lijkt erop dat jij net als ik Vervangende Professionele Zorg levert. Daar mag een vergoeding tegenover staan. Ik voel me echter niet voldoende gewaardeerd. Door de zorgontvanger wel, maar niet door de Overheid. De besparing die de Overheid heeft als de zorgverlener/mantelzorger/VPH, de zorg op zich neemt is meer dan 90%. Wij hebben er 3,5 jaar voor nodig gehad om een indicatie te krijgen van het CIZ. Dat was veel te lang en heeft ons zwaar onder druk gezet. Er zou meer rekening gehouden moeten worden met degene die zorgt, Zo vinden we het erg vreemd dat de ondersteuning die nodig is om degene die zorgt overeind te houden, wordt afgemeten aan de gezondheid van de verzorgde. Ik ben zelf chronisch ziek en daar heeft men bij CIZ en/of WMO geen rekening mee gehouden. Joke Bakker
Voor Mezzo,
betaalde mantelzorg door een organisatie is inderdaad geen mantelzorg. Zou kunnen gedaan worden door vrijwilligers. Maar we begrijpen uit de media dat de grenzen aan wat vrijwilligers kunnen doen inmiddels zijn bereikt en/of overschreden. Opmerking: waarom moeten besparingen in de zorg worden behaald door vrijwilligers en mantelzorgers? Voor niets gaat de zon op!
Van harte ben ik het eens met mevr.Hoogendijk.
Mantelzorg wordt verricht door familie of vrienden uit liefde en sympathie, onbetaald.
Met een PGB zeker uit de Wlz mag een partner
persoonlijke zorg verrichten. Er wordt dan een betaalde dienst verricht, prima. Maar dat is geen mantelzorg.
Heel interessant om dit te stellen. Waarom zou mantelzorg niet betaald mogen worden?
Ik vind dat alle mantelzorg, of dat nu wordt gegeven door een commerciele organisatie of door een naaste met wie er al een bestaande relatie is, betaald moet zijn. In ieder geval als degene die de mantelzorg geeft, de uren die hij of zij mantelzorg geeft niet via een andere weg betaald krijgt. Dat zou kunnen als iemand met een Bijstandsuitkering mantelzorg geeft, maar ook als de werkgever de uren die vrij worden genomen voor mantelzorg betaalt.
Zeker nu er te weinig mensen zijn om professionele zorg te verlenen, wordt er extra beroep om de naasten gedaan. Waarom zou dit gratis moeten?
Sterker nog… ik ben betaalde mantelzorger. Mijn partner heeft een PGB waar hij mij uit betaalt. Of ben ik de uren die ik betaalt word geen mantelzorger? Ben ik dan helpende en verpleegkundige. Nou nee, echt niet. Als het niet om mijn partner zou gaan, zou ik dit echt niet doen. Ik ben geen verzorger van huis uit, liever deed ik het ook niet.
Dat de mantelzorg die ik geef betaald wordt, maakt juist dat het eerlijk voelt, dat onze relatie gelijkwaardig blijft en dat ik het volhoud. Ik zie het als een soort ‘basisinkomen’.
Dat professionals hun dienst ‘mantelzorg’ noemen, daar kun je het over hebben. Maar dat betaalde mantelzorg niet mag… dat is een heel andere discussie.
Misschien toch de term mantelzorg maar afschaffen. Noem het gewoon hulp in de huishouding, verzorging, of weet ik wat. De ene keer verricht door een aardige student van ‘de Mantelaar’ en de andere keer door je zoon of je partner. En gewoon betaald. Omdat het van WAARDE is.
Vriendelijke groet,
Cora Postema
Klopt, of mantelzorgers betaald moeten worden is een andere discussie. Het gaat Mezzo hier om de term ‘betaalde mantelzorg’, die bedrijven hanteren voor hun diensten. Niet om de initiatieven zelf. Het is prima dat deze bedrijven er zijn maar de term betaalde mantelzorg zorgt voor verwarring en ongelijkheid. Daar moeten we vanaf. Hiermee zeggen we niets over het al dan niet betalen van zorg door mantelzorgers.
Het blijft hoe dan ook een verwarrend geheel. Een mantelzorger die een deel van de mantelzorg betaald krijgt is voor dat deel geen mantelzorger meer? Maar dan krijg ik betaald voor werkzaamheden die een professional niet zomaar mag doen. Dus ik ben dan ook geen professional. Wat ben ik dan?
Andere vraag aan Mezzo, waarom komen jullie nu opeens met verweer tegen de term ‘betaalde mantelzorg’ terwijl gebruik hiervan al jaren aan de gang is? Waarom niet meteen gereageerd toen de eerste zich aandiende enkele jaren geleden? Wat is er veranderd dat het nu wel nodig is hier tegen te ageren, terwijl dat toen blijkbaar niet nodig was?
Groet,
Cora
Beste Cora, ik zit in het zelfde bootje. Ik voel me net een gespleten persoonlijkheid. Ik ben 8 uur per dag zorgverlener en de overige 16 uur mantelzorger. De zorgverlener ontvangt een vergoeding uit het PGB. De mantelzorger niets. Je hebt helemaal gelijk wat we doen is van waarde. Het is echter een typisch geval van No Money No Value. Er zou in elk geval minimaal erkenning moeten komen en waardering als die op zijn plaats is. 24 uur begeleiding door de mantelzorger is eigenlijk vervangende professionele zorg en daar mag een vergoeding tegen over staan. Geen thuiszorgorganisatie is in staat om 24 uur begeleiding te bieden. In dergelijke gevallen is er eigenlijk geen keus meer voor de mantelzorger als de verzorgde thuis wil blijven wonen. Ik wens je sterkte met zorgen. Joke Bakker
Dank je Joke! Ik wens jou ook veel sterkte en plezier met je waardevolle werk. Cora