Geen beleid is goed beleid. Dat is de sfeer die uit de

verschillende begrotingen die betrekking hebben op de sector zorg en welzijn

naar voren komt. De begrotingen bevatten vooral veel oproepen aan de samenleving

om meer eigen verantwoordelijkheid te nemen. ‘Niet de overheid en regels staan

centraal, maar de eigen verantwoordelijkheid van mensen en organisaties,’ zo

stelt de Beleidsagenda 2003 van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en

Sport. Zo moeten zorgverzekeraars hun verantwoordelijkheid nemen door als

inkoper en regisseur van zorg te fungeren. Ze moeten op lokaal niveau afspraken

maken over volume, prijs en kwaliteit. Voor de totstandkoming van deze nieuwe

systematiek is tijd en geld nodig. Maar de opbrengsten van efficiencykortingen

en vermindering van administratieve lasten die deze operatie op den duur moeten

opleveren, worden al op voorhand ingeboekt.

De burger dient ervan doordrongen te zijn dat hij niet nodeloos een

beroep op zorgvoorzieningen doet. Minister Bomhoff heeft de vraag van de patiënt

dan wel tot uitgangspunt gekozen, maar de groeiende zorgvraag zal waarschijnlijk

door de patiënt zelf moeten worden bekostigd. De minister heeft al aangekondigd

dat dit vanaf 2005 gaat gebeuren middels een verhoging van de eigen bijdrage en

een verkleining van het verzekeringspakket.

Ouderenvoorzieningen moeten samen met woningcorporaties en gemeenten

bekijken hoe ze het probleem van de ‘oude’ gebouwen met hoge kapitaallasten

aanpakken. Maar de achthonderd miljoen die volgens de ouderenzorgkoepel Arcares

daarvoor nodig is, komt er niet. De instellingen moeten maar samen met

woningcorporaties en gemeenten zien hoe ze dit probleem oplossen.

Efficiënt

De gemeenten krijgen heel wat op hun bordje geschoven. Vanaf volgend

jaar zijn ze verantwoordelijk voor de reïntegratie van werkzoekenden op de

arbeidsmarkt. Daartoe krijgen ze een flexibel en vrij besteedbaar

reïntegratiebudget. En het kabinet gaat bekijken in hoeverre gemeenten maximaal

verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor de bijstand. Vooruitlopend daarop

incasseert het kabinet echter al direct de te verwachten winst van die

decentralisatie. Nog voordat gemeenten maar een cent aan reïntegratiebudget of

bijstandsbudget hebben ontvangen weet het kabinet al dat dit een bezuiniging van

850 miljoen euro op het totaal van de huidige reïntegratiebudgetten en van 250

miljoen euro op de bijstand gaat opleveren. De besparing op de

reïntegratiebudgetten komt voor tachtig procent voor rekening van de gemeenten.

Daarnaast krijgen de gemeenten vanaf volgend jaar ook nog eens de

verantwoordelijkheid voor de jeugdgezondheidszorg op hun bordje geschoven.

Ook de maatschappelijke opvang ziet zich geconfronteerd met een reeks

eisen. Er moet meer opvang van zwerfjongeren komen en er moet meer worden gedaan

aan preventie en nazorg. Het kabinet stelt daarvoor echter geen extra geld, maar

uitsluitend een ‘onderzoek naar de kostenstructuur’ in het vooruitzicht. Ook

hier moeten de benodigde euro’s uit efficiënter en effectiever werken

komen.

Hetzelfde geldt bij de naschoolse en tussenschoolse opvang en de

tieneropvang. VWS erkent het belang van deze voorzieningen bij het voorkomen van

achterstanden en de rol van deze instellingen om het combineren van arbeid en

zorg beter mogelijk te maken, maar trekt ook daar vooralsnog geen extra budget

voor uit.

Of het nu om de beleidsvoornemens van Justitie, Binnenlandse Zaken, VWS

of Sociale Zaken en Werkgelegenheid gaat, in alle begrotingen neemt het

onderwerp veiligheid een grote plaats in. En alle ministeries roepen de

instellingen die onder hun hoede vallen op om vooral meer aan preventie te doen.

Het geld dat wordt uitgetrokken voor intensivering van het veiligheidsbeleid

gaat echter rechtstreeks richting meer politietaken, meer straffen, meer cellen.

Verademing

Het zou echter geen recht doen aan de beleidsvoornemens van het kabinet

alles uitsluitend als kommer en kwel af te schilderen. Veel zorginstellingen

zien het als een verademing dat er minder nadruk op regelgeving komt te liggen

en dat de bureaucratie wordt verminderd. Een betere samenwerking tussen

instanties, bijvoorbeeld op het gebied van jeugdzorg en in de

jeugdhulpverlening, is zeker nodig. De mogelijkheid voor maatschappelijke

organisaties om zich meer als maatschappelijk ondernemer op te stellen, komt

tegemoet aan de wens van vele instellingen. Het decentraliseren van

reïntegratieactiviteiten naar gemeenten valt goed bij welzijnsinstellingen. Zij

hebben de mogelijkheid rechtstreeks met hun belangrijkste financiers te

onderhandelen over de diensten die zij daarbij kunnen leveren.

Of de kabinetsplannen daadwerkelijk zullen leiden tot minder bureaucratie

en de daarmee gepaard gaande kostenbesparingen, daarover zijn de meningen

verdeeld.

Dat het kabinet instellingen in de sectoren zorg en welzijn oproept

meer aandacht te besteden aan het resultaat van hun interventies, daar is op

zich niks mis mee. Dat geldt ook over de verantwoording die ze moeten afleggen

voor de balans tussen kosten en baten. Het kabinet zou er echter goed aan doen

zich te realiseren dat de kosten voor de baat uitgaan, en niet omgekeerd./Eric

de Kluis