‘Stel je werkt al een paar jaar prettig samen. En je ziet elkaar zo nu en dan ook buiten het werk. Spreek je elkaar dan aan als je je collega iets ziet doen dat je zelf anders zou doen?’ Het is een retorische vraag die Karin Kasper stelt. Kasper, landelijk bestuurder Kinderopvang van CNV Publieke Zaak wil duidelijk maken hoe lastig het kan zijn om je aan papieren voorschriften te houden. In aanvulling op de Wet op de Kinderopvang uit 2005, tekende brancheorganisaties en ouders het Convenant Kwaliteit kinderopvang. Daarin legden zij vast aan welke kwaliteits- en veiligheidseisen kinderdagcentra volgens hen moeten voldoen en hoe op de naleving daarvan moet worden toegezien. De lokale GGD’en houden toezicht, gemeenten handhaven.

Signalen
Het convenant is prima, volgens Kasper. ‘Mijn ervaring is alleen dat gedragsprotocollen over het algemeen vaak niet onder de aandacht komen van medewerkers. Waarom zou dat in de kinderopvang anders zijn?’
Primair ligt de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de kinderen volgens de vakbondsvrouw bij het management. Ook als medewerkers signalen van misbruik over het hoofd zien of er niet adequaat op reageren. Niet alleen omdat het management signalen beter zou moeten opvangen. Belangrijker is dat de leiding er is om ervoor te zorgen dat de protocollen leven. ‘Het is mijn sterke vermoeden dat er kinderdagcentra bestaan waar mensen wel wéten dat het protocol bestaat, maar dat het in een la ligt die niet vaak wordt opengedaan’, aldus Kasper. ‘Je hebt niets aan een protocol dat in een la blijft liggen. Leidinggevenden moeten ervoor zorgen dat het regelmatig terugkomt in werkbesprekingen en functioneringsgesprekken. Je kunt medewerkers niet aanspreken op het niet naleven van protocollen en gedragscodes als je ze daar niet toe in staat stelt.’
Het management moet volgens Kasper ook zorgen voor een sfeer van openheid. ‘Maak dingen bespreekbaar. Als een vrouw met een kind knuffelt, dan vindt iedereen dat normaler dan wanneer een man dat doet. Collega’s moeten tegen elkaar kunnen zeggen: “Het valt me op dat je veel met ze kroelt.” En ook: “Goh, waarom wil je steeds juist dàt kind verschonen?” Vaak zal blijken dat er niets achter zit. Maar is dat wél zo, dan weet de collega in kwestie dat er op hem of haar wordt gelet.’

Antecedenten
Om de kwaliteit en de veiligheid in de kinderopvang te verbeteren, bereidt CNV Publieke Zaak een boekje voor. Dat moet werknemers helpen omgaan met ethische kwesties, waaronder vermoedens van kindermisbruik of -mishandeling door een collega. Verder onderzoekt de vakbond maatregelen die moeten helpen om de onvermijdelijke mazen in de wet zo klein mogelijk te maken. Een verplichting aan werkgevers om van sollicitanten de referenties te checken. Of om antecedentenonderzoek te laten doen, bijvoorbeeld. ‘Natuurlijk vragen werkgevers meestal om referenties. Maar als een sollicitant zegt dat zijn huidige werkgever niet weet dat hij solliciteert en dat gevoelig ligt, dan laten ze het wel eens achterwege. Terwijl je dan ook referenties van eerdere werkgevers kunt vragen, of van collega’s.’

Lees verder in Zorg + Welzijn Magazine nr 2, februari 2011.