‘In Nederland heerst er nog een enorm taboe op het hebben van schulden. We moeten het allemaal gemaakt hebben in het leven, wie schulden heeft, voldoet niet aan die eis van de samenleving. Bovendien vinden veel Nederlanders dat schulden een kwestie van “eigen schuld, dikke bult” zijn. Terwijl uit onderzoek blijkt dat dit te kort door de bocht is.’ Dat zegt Jacqueline Beekman, projectleider van Moedige Mensen!. ‘Natuurlijk hebben mensen met schulden misschien niet altijd de goede keuzes gemaakt, maar het is bewezen dat als je lange tijd in armoede zit, je IQ daalt en zelfs je genen gaan veranderen. Je bent zo aan overleven dat je alleen nog maar gefocust bent op armoede en geen focus meer hebt op de rest van je leven. Het enige waar je mee bezig bent, is de vraag hoe je vanavond eten op tafel krijgt. In die toestand maak je keuzes die voor de lange termijn niet slim zijn, maar het is de vraag is of dat verwijtbaar is.’

Schulden

Ondanks dat schulden en armoede thema’s zijn die op dit moment heel erg actueel zijn,  zijn ze niet nieuw. Er zijn altijd al mensen geweest die schulden hadden. Volgens Beekman is het aantal mensen met schulden en het aantal mensen dat in armoede leeft echter wel toegenomen door de snelle, gedigitaliseerde en ingewikkelde maatschappij waarin we leven. ‘We willen allemaal meer, iedereen heeft een mobiele telefoon, de sky is the limit. Daar spelen bedrijven, zoals postorderbedrijven en banken, op in. Je kunt op rekening betalen, leningen afsluiten en ga zo maar door. Je moet, zeker als jongere, behoorlijk sterk in je schoenen staan om daar nee tegen te zeggen. Vroeger was dit veel minder.’ Daarnaast is Nederland een verzorgingsstaat waarin de overheid een grote rol speelt. Als voorbeeld noemt Beekman de Belastingdienst. Vroeger kregen Nederlanders soms, eens per jaar, geld van de Belastingdienst. Inmiddels hebben de verschillende toeslagen de functie van een deel van het inkomen aangenomen waar mensen behoorlijk afhankelijk van zijn. Maar gaat er een keer iets mis, dan is het vaak lastig recht te zetten. Beekman: ‘Als je een wijziging vergeet door te geven, kan het soms jaren duren voor de Belastingdienst dat doorvoert en dan moet je terugbetalen. Zo wordt de overheid schuldeiser. Daarnaast is de Belastingdienst een instantie met een hoge drempel. Als je afhankelijk bent van de toeslagen die je krijgt en er gaat een keer iets mis, kun je de Belastingdienst bijna niet bereiken.’

De armoede in Nederland is in de laatste jaren sterk toegenomen. In 2012 hebben zo’n 1,2 miljoen mensen eigenlijk te weinig geld om rond te komen. Het zijn ruim 150.000 mensen meer dan in het jaar ervoor. Lees meer over armoede in ons Dossier Armoede >>

Verbinden

Al met al zag Beekman voldoende aanleidingen om het probleem rondom schulden en armoede aan te pakken. Dat doet ze met haar project ‘Moedige Mensen!’. Hiermee wil ze op het eerste oog niet voor de hand liggende partners met elkaar verbinden om op regionaal gebied samen de strijd aan te gaan met armoede en schulden. ‘We organiseren in vijftien arbeidsmarktregio’s bijeenkomsten met als doel om dertig voorbeeldprojecten op te starten die lokaal gaan bijdragen aan samenwerking en nieuwe preventieve aanpakken van het armoedevraagstuk. Met als tweede positief effect dat mensen die moeten rondkomen van een minimaal inkomen weer meer kunnen meedoen aan de samenleving.’

Comfortzone

Voor de bijeenkomsten zijn verschillende instanties uitgenodigd die allemaal op een andere manier te maken hebben met armoede en schulden. Dit zijn bijvoorbeeld banken, het sociaal werk, gemeenten, vrijwilligersorganisaties en ondernemers. ‘We laten deze partijen kennismaken met elkaar en we laten ze buiten hun eigen comfortzone naar armoede kijken. Tijdens één van de regiobijeenkomsten heeft een commercieel bedrijf bijvoorbeeld al aangegeven om in samenwerking met sociaal werkers een project op te starten dat antwoord geeft op de vraag “hoe ga je om met schulden op de werkvloer?” Het is namelijk bepaald niet ondenkbaar dat er in elk bedrijf wel iemand is die schulden heeft. Sterker nog: loonbeslag kost werkgevers erg veel geld.’

Moed-en-groet-dag

Aanstaande donderdag wordt in het kader van het project de eerste ‘Moed-en-groet-dag’ gehouden. Tijdens deze conferentie, die geopend wordt door staatssecreatis Jetta Klijnsma, worden de vijftien arbeidsregio’s met elkaar verbonden. ‘We delen kennis en expertise met elkaar en kunnen gebruik maken van elkaars netwerk. Sprekers en inspirators nemen het voortouw om zo samen met de aanwezigen het Project Armoede en Schulden nog meer inhoud te geven.’