‘Het is juist de hand op de schouder die maakt dat je je even geborgen en getroost kunt voelen. Door bij een angstige cliënt enige tijd de hand vast te houden, kun je een noodzakelijk onderdeel van goede zorg in de praktijk brengen’, schrijven de Groningse hoogleraren Marian Verkerk (zorgethiek Rijksuniversiteit Groningen) en Joris Slaets (ouderengeneeskunde UMCG) in een opiniestuk in het dagblad Trouw.
Tuchtzaak
Aanleiding voor de opmerking van de Inspecteur voor de Gezondheidszorg was een tuchtzaak bij het medisch tuchtcollege in Groningen over een psychiatrisch verpleegkundige die ervan wordt beschuldigd dat hij regelmatig te ver is gegaan met de ‘aai over de bol’ en knuffels aan zijn patiënten. De inspectie liet tijdens de zitting weten dat, naast een hand schudden, geen enkele vorm van lichamelijk contact is toegestaan in de zorg. ‘Een professionele houding betekent fysieke distantie.’
De Inspectie voor de Gezondheidszorg vindt zeker niet dat het enige fysieke contact in de zorg alleen een handdruk mag zijn. Dat zegt de Inspectie in een interview met het tijdschrift TvZ.
Misbruik
De vraag is: hoe voorkom je misbruik van kwetsbare patiënten terwijl fysiek contact bijna een noodzaak is voor goede zorg? Door ieder lichamelijk contact dat verder reikt dan handen schudden te verbieden? ‘Daarmee creëer je zorg die mensen in de steek laat’, volgens Verkerk en Slaets. ‘Het feit dat lichamelijk contact kan leiden tot misbruik, mag nooit voldoende reden zijn om het contact met de patiënt en cliënt te beperken tot een handdruk.’
Professionaliteit
De professionaliteit van de werkers in de zorg is een belangrijke maatstaf of fysiek contact goed en wenselijk is. ‘Professionaliteit in de zorg betekent dat je het juiste moment van lichamelijk contact goed kunt inschatten,’ aldus Verkerk en Slaets. Dat houdt volgens hen in: ‘aandachtigheid in de zorgrelatie: welke houding is nodig om zorg aan die specifieke patiënt te leveren? Maar ook responsiviteit, ervaart de patiënt datgene wat ik doe als prettig en gepast?’
Kille handdruk
Volgens de hoogleraren zorgethiek en ouderengeneeskunde zijn juist deze twee deugden: aandachtigheid en responsiviteit, in de zorg nodig om misbruik tegen te gaan. ‘Het is niet het lichamelijk contact dat op zichzelf misbruik impliceert, het is de wijze waarop wij met elkaar als belichaamde personen omgaan. In die zin kan zelfs een kille handdruk meer kwaad dan goed doen.’
