Door Carolien Stam – De bureaucratie in de wijkverpleging is in Nederland ver doorgeschoten, de indicaties door gemeenten en het Centraal Indicatieorgaan Zorgmaakt besluitvorming traag en de zorg niet flexibel. Dat concludeert Van der Boom in haar promotieonderzoek: ‘Homenursing in Europe’.

Vergelijking
In het onderzoek vergelijkt ze de wijkverpleging in Nederland, Frankrijk , Duitsland en Denemarken. Het blijkt dat in Nederland de bureaucratie ver is doorgeschoten, aldus Van der Boom. Zij deed literatuurstudies en interviewde betrokkenen bij de thuiszorg.

Ontmoediging
Opmerkelijke constatering is dat de toewijzing van thuiszorg in Nederland niet meer vanzelfsprekend is. Gemeenten ontmoedigen zelfs een aanvraag te doen, volgens Van der Boom. ‘Pas als je doorzet en volhardt in je aanvraag, wordt het recht op zorg toegekend. Het hangt van de mondigheid van de cliënt of van de aanvrager af of je zorg krijgt.’

Indicaties
Het beroep van wijkverpleegkundige deprofessionaliseert, concludeert de onderzoekster in haar proefschrift. ‘In Nederland willen we alles volgens formulieren en procedures regelen en standaardiseren. In de jaren tachtig deed de wijkverpleegkundige zelf de indicaties. Zoals dat nu nog in bijvoorbeeld Denemarken gebeurt. Daar is een groot vertrouwen in de beroepsgroep en kunnen wijkverpleegkundigen zelf besluiten nemen.’

Vertrouwen
De regelzucht komt voort uit de behoefte aan objectieve beslissingen, die voor iedereen gelijk zijn. De keerzijde is een gebrek aan vertrouwen in de beroepsgroep, vindt Van der Boom. ‘Wijkverpleegkundigen worden niet meer op hun professionele oordeelsvermogen aangesproken en kunnen te weinig met hun signaliseringsfunctie. De besluitvorming over de toe te kennen zorg loopt via een indicatieorgaan veel trager en de zorg is niet flexibel bij te stellen.’

Marktwerking
Betaalbaarheid van de zorg is een belangrijke oorzaak, erkent de promovendus. ‘Inderdaad wordt in Denemarken een veel groter aandeel van het nationaal inkomen aan zorg besteed. Dat is een bewuste keuze.’ De Nederlandse keuze voor meer marktwerking en stabilisering van het zorgbudget bij toenemende vraag leidt echter tot andere effecten, constateert Van der Boom: ‘Thuiszorg is niet meer zo vanzelfsprekend als het tot voor kort was.’