Door Marco Meesters en Bettine Pluut – In Rotterdam Noord wonen veel kinderen met problemen als overgewicht, ontwikkelingsachterstand, achterstand in spraakontwikkeling, achterstand in motorische ontwikkeling en ADHD. Het gaat hierbij regelmatig om zogenaamde meervoudige problematiek: de oorzaken van de gezondheidsklachten liggen op zowel cognitief als sociaal-emotioneel, sociaal maatschappelijk, motorisch en pedagogisch terrein.
  
Het zorgaanbod voor deze kinderen komt van verschillende behandelaars en is nu niet of niet voldoende op elkaar afgestemd. De behandelaars weten vaak niet precies van elkaar wat ze doen, ze verliezen kinderen uit het oog, het overzicht ontbreekt en kinderen komen soms bij de ‘verkeerde’ behandelaar terecht. Ouders geven regelmatig aan dat ze ‘stad en land’ af moeten voordat het probleem helder is en de daarbij passende hulp gevonden is. 
  
Kindercentrum
Om in deze situatie verbetering te brengen heeft een aantal paramedici het initiatief genomen een Multidisciplinair kindercentrum op te richten. In 2007 ontwikkelde deze groep behandelaars een gezamenlijke visie en missie, verwoord in een ambitieus bedrijfsplan. Het centrum wil een breed pakket aan eerstelijnszorg bieden. In het samenwerkingsverband werken fysiotherapeuten, diëtisten, logopedisten en psychologen/orthopedagogen samen. Daarnaast gaan de samenwerkingspartners relaties aan met andere partners, zoals het Rijndam revalidatie centrum, het Sint Franciscus Gasthuis, het Sophia Kinderziekenhuis en het CJG. 
  
In 2008 wilde het Kindercentrum de volgende stap zetten en komen tot een concrete, multidisciplinaire werkwijze. Daarbij wilde het optimaal gebruik maken van informatie- en communicatietechnologie. Maar hoe kom je nu van een goed idee naar een uitvoerbaar plan?
  
Multidisciplinaire werkwijze
Om kinderen met meervoudige problematiek goed te kunnen behandelen stonden de verschillende disciplines voor de uitdaging gezamenlijk een multidisciplinaire werkwijze te ontwerpen. De centrale vraag hierbij: wie zet welke stappen vanaf het moment dat een kind het Kindercentrum binnenstapt tot en met het moment dat het kind uitbehandeld is bij het Kindercentrum?
In opdracht van Zorgimpuls, dat het samenwerkingsverband begeleidt, organiseerden de schrijvers van dit artikel een traject met workshops om deze vragen te beantwoorden. De behandelaars maakten de keuzes en lieten zich hierbij inspireren door instellingen die hun – zij het met een andere doelgroep –voor waren gegaan. 
  
De deelnemers maakten een aantal belangrijke keuzes, die hierna worden toegelicht.

Niet vrijblijvend
De multidisciplinaire samenwerking is niet vrijblijvend. Het Kindercentrum moet meer zijn dan een ‘bedrijfsverzamelgebouw’, waarin de deelnemende behandelaars gezamenlijk gehuisvest zijn en waarin de behandelaars elkaar bij de koffieautomaat tegenkomen en dan overleggen over kinderen die ze gezamenlijk behandelen. In het Kindercentrum doorlopen kinderen met meervoudige problematiek een zoveel mogelijk gestandaardiseerd traject waarbij de behandelaars op vastgestelde momenten overleg voeren.
  
Carrousel
Kinderen waarvan het vermoeden bestaat dat ze meervoudige problemen hebben hoeven slechts één keer voor onderzoek naar het Kindercentrum te komen. Het Kindercentrum organiseert een onderzoekscarrousel, waarin de verschillende behandelaars zo snel mogelijk achter elkaar hun onderzoeken doen. De behandelaars overleggen vervolgens over de diagnose en de te volgen behandelwijze en bespreken dit direct met de ouders en het kind. Ouders en kinderen krijgen daarmee op één dag inzicht in de problematiek en de benodigde behandelingen en hoeven daarvoor niet verschillende keren naar het Kindercentrum te komen.
  
Ondersteuner
Het Kindercentrum neemt een administratief ondersteuner in dienst. De administratief ondersteuner zorgt ervoor dat de verschillende behandelaars zelf zo min mogelijk administratie hoeven te doen en dat ouders en kind niet onnodig lastiggevallen worden met dubbele administratieve vragen. De administratief ondersteuner wordt nauw betrokken bij het zorgproces, zodat de mogelijkheid bestaat dat hij of zij in de toekomst ook meer zorginhoudelijke taken, zoals het uitvoeren van onderzoeken en het stellen van een (voorlopige) diagnose, op zich kan nemen.
  
Informatievoorziening
Het Kindercentrum wil gebruik maken van informatie- en communicatietechnologie om de multidisciplinaire werkwijze te ondersteunen. Toen de multidisciplinaire werkwijze eenmaal was ontworpen, werd het mogelijk een keuze te maken voor een hierbij passende informatievoorziening.
Wanneer ouders daarvoor toestemming verlenen, kunnen de behandelaars via een praktijkbreed Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) informatie met elkaar delen over de diagnoses en behandelingen van een kind. Dit zorgt ervoor dat ouders en kinderen zo min mogelijk vragen dubbel moeten beantwoorden, dat behandelaars op de hoogte zijn van de meest recente ontwikkelingen in de gezondheid van een kind en dat het zorgproces bovendien efficiënt verloopt. 
 
Keuzes EPD
De behandelaars maakten ten aanzien van het EPD de volgende keuzes.
Het Kindercentrum ontwikkelt eerst een EPD dat de professionals met elkaar verbindt. Het EPD stroomlijnt informatie-uitwisseling tussen de professionals om zo min mogelijk mondeling overleg nodig te maken. Als dit eenmaal functioneert bekijkt het Kindercentrum hoe ze het EPD kan inzetten voor de kinderen en hun ouders, bijvoorbeeld met een online omgeving voor ouders en kinderen waarin ze met elkaar en met de behandelaars kunnen communiceren en waarin ze spelenderwijs kunnen werken aan hun problemen.
  
Het EPD moet ‘meedenken’ met de professionals. Het centrum gaat op zoek naar een derde generatie EPD, dat de professionals ondersteunt in hun behandelingen, bijvoorbeeld met behandelprotocollen. Het EPD doet dan een voorstel voor de multidisciplinaire behandeling op basis van de resultaten van anamnese en onderzoeken. Ook geeft het EPD zogenaamde ‘alerts’ af als blijkt dat een kind onder of boven een bepaalde waarde zit, bijvoorbeeld qua gewicht. De professionals kunnen ook zelf in het EPD alerts afgeven voor hun collega-behandelaars, bijvoorbeeld als ze vermoeden dat er sprake is van mishandeling.
  
En nu?
De deelnemende behandelaars aan het Kindercentrum maakten in het traject gezamenlijk keuzes over de multidisciplinaire werkwijze en de ondersteunende informatievoorziening. Tijdens workshops kregen ze keuzeopties voorgelegd, waardoor ze in staat gesteld werden om zelf gezamenlijke keuzes te maken. Het resultaat is een breed gedragen multidisciplinaire aanpak, die ook praktisch haalbaar is doordat ICT een efficiënte werkwijze mogelijk maakt. Er ligt een uitvoerbaar plan voor het aanpakken van meervoudige problematiek van kinderen, dat in de praktijk verder uitgewerkt kan worden. Nu is de tijd aangebroken om de concrete plannen om te zetten in actie. Met andere woorden: geen woorden meer, maar daden!

Drs. M. Meesters en drs. B. Pluut waren ten tijde van het project beide werkzaam bij onderzoeks- en adviesbureau Zenc. Inmiddels werkt Marco Meesters bij adviesbureau Andersson Elffers Felix (AEF).